بررسی اثر رویکردهای مدیریت توسعه بر کاهش تضاد مکانی بین کاربری کشاورزی و سکونت‏گاهی

زمینه و هدف: گسترش حاشیه ای سکونت‏گاه های انسانی بر روی اراضی مطلوب کشاورزی یکی از چالش های مدیریت اراضی در جهان است. این امر در ایران بواسطه کمبود منابع برای فعالیت های کشاورزی و ناکارآمدی رویکردهای مدیریت توسعه به شدت نیازمند توجه است.روش بررسی: در این پژوهش ابتدا توان اکولوژیک واحد هیدرولوژیک نجف آباد برای کاربری کشاورزی ارزیابی شد. سپس دو رویکرد توسعه روند کنونی و توسعه محیط زیستی با استفاده از روش ترکیب خطی وزن‏دار به نقشه های مطلوبیت تبدیل و به مدل ca-markov وارد شد تا نحوه توسعه سکونت‏گاه در سال های 1410، 1420 و 1430 شبیه سازی گردد. در نهایت به بررسی میزان تضاد، در دو بخش وسعت و مقدار مطلوبیت اراضی کشاورزی از دست رفته پرداخته شد.یافته ها: نتایج نشان داد که اتخاذ رویکرد محیط زیستی بیش از توسعه روند کنونی منجر به حفاظت از اراضی مطلوب کشاورزی خواهد شد (نزدیک به هزار هکتار). همچنین رویکرد توسعه روند کنونی بیش‏تر در مناطقی گسترده خواهد شد که مقدار مطلوبیت اراضی کشاورزی به‏میزان قابل توجهی بالاتر از رویکرد محیط زیستی است. این میزان تفاوت برای آینده نزدیک (سال 1410) معنی دار نبوده ولی با رسیدن به‏مقطع زمانی پایانی (سال 1430) به میزان چشم‏گیری معنی دار خواهد شد.بحث و نتیجه گیری: اتخاذ رویکرد محیط زیستی می تواند به شیوه ای موثر منجر به حفاظت از کمیت و کیفیت اراضی کشاورزی شود. با اجرایی شدن این رویکرد از هم اکنون، حدود 35 سال طول خواهد کشید تا تضاد بین این دو کاربری به میزان معنی داری کاهش پیدا کند، حال آن‏که که میزان عملی بودن آن در گرو توجه هم‏زمان به عامل‏های اقتصادی- اجتماعی است.

assessing the effect of development management scenarios in mitigating the residential and agricultural land use conflict

background and objective: residential land encroachment on agricultural areas presents a global challenge regarding land use management. such a challenge needs crucial attention in iran where agricultural activities suffer from resource shortage and land use management practices are ineffectively planned and enforced.material and methodology: an attempt was first made to delineate agricultural land use suitability. two scenarios namely current development (cd) and environmental development (ed) were mapped and transplanted to ca-markov model to simulate urban growth up to 2030, 2040 and 2050. finally, severity of conflicts was analyzed based on loss of the extent and the corresponding suitability of agricultural lands.   findings: the results showed that ed scenario is more successful in protecting suitable agricultural lands than cd scenario (nearly one thousand ha). moreover, cd scenario is projected to occur in areas with relatively higher agricultural suitability values. the difference between the scenarios is not significant for near future (2030), but significant for the ending simulation period (2050).discussion and conclusion: ed scenario is more succeeded in protecting quantitative and qualitative agricultural lands. by implementing this scenario from now, it takes 35 years to significantly mitigate the conflict between the two land uses. however, the effectiveness of such scenarios requires simultaneous attention to socio-economic parameters.