ارزیابی تاثیر تغییرات الگوهای کاربری اراضی و ساختار کالبدی شهر بر تغییرات مکانی آلاینده‌ های هوای شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)

زمینه و هدف: ساختار کالبدی اراضی نشان‌دهنده نحوه توزیع و ترکیب افقی کاربری‌های شهری است که نقش بسیار مهمی در پراکنش آلاینده‌های و کیفیت هوای شهری دارد. مکان گزینی منابع آلاینده (مانند کاربری‌های صنعتی، تجاری، اداری، مسکونی و ...) و اثرگذاری آن بر توزیع سفرهای شهری و ترافیک، به دنبال خود بر میزان و نحوه‌ی توزیع آلاینده‌های منتشر شده تاثیر می‌گذارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش الگوی کاربری اراضی و ساختار کالبدی در تغییرات مکانی آلاینده‌های شهر تهران در بازه زمانی 1390-1397 است.روش بررسی: جهت نیل به هدف تحقیق از تصاویر ماهواره‌ای لندست و همچنین از داده‌های آلایندگی مرکز کنترل کیفیت هوای تهران در سال‌های 1390 و 1397 استفاده شد، جهت طبقه‌بندی تصاویر ماهواره‌ای و مشخص نمودن نوع کاربری‌ها از روش شبکه عصبی مصنوعی در نرم‌افزار envi و همچنین جهت پهنه‌بندی غلظت آلایندگی هوای شهر تهران از مدل kriging در نرم‌افزار arc gis استفاده شد (تاریخ انجام تحقیق: سال 1398).یافته‌ها: نتایج تحلیل خود همبستگی فضایی نشان داد که در طول مدت 7 سال بین تغییرات ساختار فضایی و میزان آلودگی هوای تهران همبستگی معناداری وجود داشته است.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی و شاخص‌های آلایندگی هوا نشان می‌دهد که افزایش ساخت‌وساز در غرب و شمال تهران باعث افزایش تمرکز آلاینده‌ها در این جهات از شهر شده درصورتی‌که تغییر کاربری از زمین‌های بایر به فضاهای سبز شهری در شرق و جنوب شرقی شهر تهران باعث کاهش غلظت آلاینده‌های هوای شهری در این مناطق شده است.

Assessment of Changes in the Patterns of Urban Structure of the City on Spatial Change of Urban Air Pollutants (Case Study: Tehran City)

Background and Objective: The land use pattern represents the distribution and horizontal combination of urban applications, which plays a very important role in the distribution of pollutants and urban air quality. The impacts of these pollutants can be identified in the location of pollutants (industrial, commercial, office, residential, etc.), as well as its impact on the distribution of urban travel and subsequent emissions from urban traffic. The main objective of this study is to investigate the role of land use pattern and physical structure in spatial variations of pollutants in Tehran during the period of 2011-2018. Material and Methodology: In order to achieve this goal, Landsat satellite images and also data from the Air Quality Control Center of Tehran in 2011 and 2018 were used. Kriging model was arranged using Arc GIS software to classify satellite images and specify types of applications using artificial neural network method in ENVI software and also to determine the concentration of air pollution in Tehran.Findings: The results of spatial correlation analysis showed that there was a significant correlation between spatial structure changes and air pollution in Tehran during 7 years. Discussion and Conclusion: The results of land use change and air pollution indices indicate that construction in the west and north of Tehran has increased the concentration of pollutants in these directions from the city. If the change from downstream land to urban green spaces in the east and southeast of Tehran reduces the concentration of pollutants urban air has been in these areas.