طراحی مدل مفهومی تولید سبز با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری

زمینه و هدف: با توجه به این امر که در دنیای کنونی عواملی همچون افزایش جمعیت، تلاش روزافزون جهت دستیابی به رشد اقتصادی و تلاش سیستم‌های تولیدی برای افزایش تولید و دستیابی به مزیت رقابتی منجر به از بین رفتن منابع طبیعی، گرمایش زمین، تغییرات آب و هوایی، ایجاد بلایای طبیعی و درنهایت تخریب محیط‌زیست شده است و تولید سبز به عنوان عاملی تاثیرگذار بر کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و مخاطرات انسانی و همچنین افزایش مزیت رقابتی و کسب سود برای سازمان ها مطرح شده است، این پژوهش با هدف طراحی مدل مفهومی تولید سبز با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری صورت گرفته است.روش بررسی: در این پژوهش که  از نظر شیوه‌ی جمع‌آوری داده ها، ترکیبی  و استقرائیقیاسی است  و در سال 1400 صورت گرفته است، 12 نفر از متخصصان مدیریت صنعتی در سطح دانشگاهی به عنوان اعضای پانل در بخش کیفی مشارکت داشتند. در واقع در بخش کیفی که از تحلیل‌های فراترکیب و دلفی استفاده شد، هدف براین بود تا مضامینِ تولید سبز شناسایی گردد و سپس در بخش کمی با مشارکت 16 نفر از مدیران شرکت‌های دانش بنیان در بخش تولید سبز، گزاره‌های شناسایی شده در قالبِ مدلِ تحلیل تفسیری ساختاری براساس اولویت تاثیرگذاری سطح‌بندی شوند. لذا با اتکا به تحلیل فراترکیب ابتدا 12 پژوهش به عنوان مبنای ارزیابی جهت تعیین مضامینِ تولید سبز براساسِ ارزیابی انتقادی بررسی شدند که براساس آن 8 مضمون  انتخاب و به شیوه چک لیستی وارد تحلیل دلفی جهت تعیین حدِ کفایت نظری شدند. طی دو مرحله تحلیل دلفی هر 8 مضمونِ شناسایی شده ی تولید سبز وارد بخش تحلیل کمی یعنی تحلیل تفسیری ساختاری شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد، تاثیرگذارترین مولفه‌های تولیدِ سبز شرکت‌های دانش بنیان، پنج مولفه ی آب «c1»؛ انرژی «c2»؛ منابع طبیعی «c3»؛ سرمایه «c5» و نیروی کار «c6» بودند که در سطح سوم مدل ارائه شده قرار گرفته است.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج کسب شده نشان می‌دهد، عوامل مصرف انرژی، مصرف آب، نیروی کار، سرمایه و مواد اولیه عواملی مهم هست که هرگونه تغییر در آن‌ها باعث ایجاد تغییر در سایر متغیرها نیز می‌شود و از سوی دیگر تولید ناخالص داخلی دارای نفوذ کم و گازهای گلخانه‌ای و تکنولوژی نفوذپذیرترین متغیر است.

A Conceptual Model of green production with an ISM Approach

Background and Objective: Given that in today’s world, factors such as population growth, increasing efforts to achieve economic growth and production systems to increase production and achieve competitive advantage lead to the loss of natural resources, global warming, climate change, Natural disasters and ultimately environmental degradation and green production has been proposed as an effective factor in reducing environmental pollution and human risks as well as increasing competitive advantage and profitability for organizations. This study aims to design a conceptual model of green production with a modeling approach. An interpretive structure has been developed.Material and Methodology: In this study, which is synthetic and inductivedeductive in terms of data collection method, and was conducted in 1400, and 12 industrial management specialists at the university level participated as panel members in the quality department. In fact, in the qualitative section, which used metasynthesis and Delphi analysis, the aim was to identify the themes of green production and then in the quantitative section, with the participation of 16 managers of knowledgebased companies in the green production section, the propositions identified in ISM templates should be graded based on influential priority. Therefore, relying on metasynthesis analysis, the first 12 studies were reviewed as a basis for evaluation to determine the themes of green production based on critical evaluation, based on which eight themes were selected and entered into Delphi analysis in a checklist manner to determine theoretical adequacy. During the two stages of Delphi analysis, all eight identified themes of green production entered the quantitative analysis section, i.e., structural interpretive analysis.Findings: The results showed that the most influential components of green production of knowledgebased companies are the five components of water (C1), energy (C2), natural resources (C3), capital (C5), and labor (C6), which is at the third level of the proposed model. Also, a Mick Mac analysis as a complementary interpretive structural analysis was performed to better understand the research topic.Discussion and Conclusion: The results showed that the factors of energy consumption, water consumption, labor, capital, and raw materials are important factors that any change in them will cause changes in other variables and on the other hand, GDP is with the low impression, and greenhouse gases and technology is the most impression variable.