پهنه‌بندی، مدیریت پهنه‌ها و طراحی چشم‌انداز پیرامونی درختان کهنسال ایران (مطالعه موردی: سرو کهنسال منگاباد مهریز- یزد)

زمینه و هدف: درختان کهنسال به عنوان منابع غنی ژنتیکی و آثار طبیعی ارزشمند، مورد توجه می باشند. در میان درختان کهنسال، سرو کهنسال منگاباد مهریز به عنوان یکی از میراث های طبیعی با ارزش مطرح است. لازمه طرح مدیریت و حفاظت از میراث طبیعی ملی سرو منگاباد مهریز، پهنه بندی، برنامه ریزی مدیریت پهنه ها و در نهایت طراحی چشم انداز بر اساس قوانین و مقررات مربوط به آثار و مناطق حفاظت شده می باشد.روش بررسی: پهنه بندی بر مبنای طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (iucn) و انطباق آن با واقعیات و طرح جامع شهر مهریز صورت گرفت. با توجه به مرور منابع و شرایط موجود، پیرامون سرو تا شعاع 300 متری در پهنه های مختلف مدیریتی و تفرجی طبقه بندی گردید. پس از نقشه برداری، وضعیت فیزیکی هر یک از پهنه ها مشخص و پیشنهاد های لازم  بر اساس محتوا و اهمیت هر یک از پهنه ها برای اصلاح وضع موجود با محوریت پایداری اکولوژیکی محیط و سلامت درخت ارائه گردید. بر اساس همین دیدگاه و به منظور ساماندهی پیرامون درخت برای تفرج، نسبت به طراحی چشم انداز با حفظ حداکثری وضع موجود فضای سبز و بناهای تاریخی پیرامونی اقدام گردید. ظرفیت برد برای فعالیت های تفرجی در محدوده سرو نیز محاسبه گردید.یافته ها: نتایج بررسی های به عمل آمده حاصل از پهنه بندی نشان داد که 4 پهنه به عنوان پهنه های مدیریتی و 2 پهنه به عنوان پهنه های تفرجی از اهمیت ویژه ای برخوردار و باید مورد توجه قرار گیرند. پهنه های مدیریتی شامل پهنه طبیعت محدود شده، پهنه حفاظت شده، پهنه سپر یا ضربه گیر و پهنه سایر کاربری ها با مساحت به ترتیب 2826 ، 5024، 23550 و 251200 متر مربع و پهنه های تفرج تیپ یک و تفرج تیپ دو به ترتیب با مساحت 11664 و 15000 متر مربع بود. ظرفیت برد برای فعالیت های تفرجی در محدوده سرو، 276 نفر در روز برآورد گردید.بحث و نتیجه گیری: هر چند فعالیت های عمرانی سال های اخیر در پیرامون سرو، عامل اصلی و تاثیر گذار بر سلامت درخت بوده، لیکن با تدبیر و اجرایی نمودن برنامه های مدیریتی و تفرجی در قالب پهنه های پیشنهادی، امکان بازسازی با محوریت سلامت درخت و رونق گردشگری وجود دارد.

Zoning, zones management and landscape design periphery of Iranian ancient trees (Case study: Mongabad Mehriz old cedar)

Background and Objective: Old trees are considered as rich genetic resources and valuable natural monuments. Among the old trees, the natural heritage of Mongabad Mehriz old cedar has always been the attention of people in Yazd province, especially the people of Mehriz city, Iran. For the management and conservation of this tree, zoning, zones management planning and landscape design were needed and necessary.Material and Methodology: The base of this classified was IUCN classification and its match to the realities and comprehensive plan of the Mehriz city. Due to the review of the resources and conditions available, the perimeter of the cedar was classified in a range of 300m in different zones, contains management and recreational zones. Board capacity was also calculated for recreational activities in the tree area.Findings: The results of zoning studies showed that 4 zones as management zones and 2 zones as recreational zones are of special importance and should be considered. Management zones include restricted nature zone, protected zone, shield Zone, and other uses zone were with an area of 2826, 5024, 23550 and 251200 m2 respectively. Type I and II type promenade zone were 11664 and 15000m2. By mapping and identifying the physical status all of the zones, the necessary proposals for each one of the zones were presented. In this regard ecological sustainability of the environment and tree health were considered. Based on this view, in order to organize the tree for the promenade, the landscape design (with the maximum maintenance of the existing green space and surrounding monuments) was taken. The capacity of the range for recreational activities were estimated at 276 people per day.Discussion and Conclusion: The results showed that although activities performed in the recent years around the cedar have been the main and influential factor on tree health, but by designing and implementing management and recreation programs in the form of proposed zones, it is possible to rebuild with a focus on tree health and tourism boom.