بررسی تطبیقی-قیاسی زبان الگو فضای سبز تاریخی شهر تهران (موردپژوهی: باغ مسعودیه، باغ فرح‌آباد، باغ نگارستان)

زمینه و هدف: باغ‌های درون‌شهری، از آن حیث که محیط طبیعی اما دست‌ساخت انسان است و واجد نظام‌های متعدد معنایی و استعاری، کارکردی و حسی- تجربی است، یکی از غنی‌ترین فضاهای ساخته‌شده در شهرهای ایران است. خوانش فضای سبز شهری تاریخی با هدف خلق ساختاری که طی زمان پاسخ‌گوی نیازهای مادی و معنوی مخاطبانش باشد، می‌تواند مبنای برنامه‌ریزی‌ پاسخ‌ده به ضرورت‌های عملکردی جدید در شهرسازی مدرن باشد. در این پژوهش با فرض اینکه باغ ایرانی دارای زبان الگوی قابل خوانش و قابل‌تعمیم در سنت‌ باغ‌سازی ایران است، تلاش شده تا ضمن احصای آن زبان الگو در ساختار باغ‌های مسعودیه، فرح‌آباد و نگارستان، میزان تطبیق‌پذیری آن‌ها با نظریة زبان الگو بررسی و درنهایت قوی‌ترین ساختار از میان نمونه‌ها شناسایی شود.روش بررسی: در این پژوهش نوع تحقیق «نظری» است، مبانی فلسفی پژوهش، تفسیری، رویکرد تحقیق «کیفی» و طرح تحقیق قیاسی تطبیقی خواهد بود. روش تحلیل داده‌ها، قیاس و تطبیق زوجی سلسه‌مراتبی و ابزار گردآوری داده‌ها، مطالعات کتابخانه‌ای و پژوهش‌های میدانی است.یافته‌ها: در سطح ساختارهای سازندة باغ ایرانی، ساختار کالبدی با وزن 428 /0 حائز اهمیت بیشتری نسبت به ساختارهای عملکردی با وزن 334/ 0 و کیفیت فضایی با وزن 238 /0 است. در برآیند کلی و در مجموعِ وزن نهایی تطبیق‌پذیری زبان‌ الگوی باغ‌ها، باغ مسعودیه با وزن 436/ 0، باغ فرح‌آباد با وزن 345/ 0 و باغ نگارستان با امتیاز 219/ 0 قرار می‌گیرند.نتیجه‌گیری: احصای مولفه‌های زبان الگوی فضای سبز شهری تاریخی از کاراترین ابزارها به بازشناسی و بازآفرینی کیفیتی است که می‌توان از این طریق، زبان آن معماری را بر اساس نیازهای امروز بازتولید کرد.

Comparative-Deductive Study of Pattern Language of Tehran Historic Urban Gardens (Case studies: Farah Abad Garden, Negarestan Garden & Masoudiyeh Garden)

Background and Objective: Interpretation of historic urban gardens as a text containing multilayer meanings, in order to creating a structure that meets the physical and spiritual needs of humans over the time, would be a reason for planning for new functional requirements in new urbanism. In this research, by assuming that the historic urban gardens have a readable and comprehensible pattern language in Persian’s gardening tradition, we attempted to recognize the pattern language of in Masoudiyeh Garden, Farah Abad Garden and Negarestan Garden. Method: In this study, research is &theoretical&, the philosophical basis of research is interpretive, research approach is qualitative and research design is deductivecomparative. The method of data analysis is through the Analytical Hierarchy Process (AHP) and the data gathering tools are library studies and survey research. Findings: Having reviewing the literature of research and determining the pattern language of the Persian gardens and weighting the patterns in the data analysis stage, the results showed that physical structure with a weight of 0.428 is more important than functional structure (0.334) and a spatial quality structure (0.238). In the overall results of the patterns and final weight of the adaptability of the pattern language of the gardens shows that Masoudiyeh Garden ranked the first with a weight of 0.436, and then the Farah Abad Garden (0.345) and Negarestan Garden (0.219) stands second and third.Discussion and Conclusion: In this way, the understanding the language of urban historic gardens can be a basis to respond to the needs of today’s circumstances.