تخصیص و مدیریت منابع آب حوضه آبریز سد یامچی با رویکرد تحلیل سناریوها با استفاده از مدل weap

زمینه و هدف: به دلیل محدود بودن منابع آب از یک طرف و همچنین افزایش روزافزون نیازهای آبی از طرف دیگر، قابلیت‌های تخصیص منابع آب به شیوه سنتی کاهش یافته و استفاده از راهکارهای نوین تخصیص و مدیریت منابع آب در انتخاب طرح‌ها و همچنین کمک به تصمیم‌گیری صحیح در تخصیص و مدیریت منابع آب، بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ حاضر، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی ﺟﺎﻣﻊ در راﺳﺘﺎی اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻮﺟﻮد شبکه ﺳﺪ یامچی واقع در استان اردبیل و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺨﺶ‌های شرب، کشاورزی، صنعت و محیط زیست ﺑﺎ در نظر گرفتن رﺷﺪ ﻧﻴﺎز آﻧﻬﺎ در آﻳﻨﺪه ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﺪ. روش بررسی: ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا ﺳﺪ یامچی و مناطق پایین‌دست آن در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺪل weap ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺷﺪه و ﻣﺪل ﺑﺮای ﺷﺮاﻳﻂ حال حاضر و ده ﺳﻨﺎرﻳﻮی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮح‌ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ در آینده اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪه است. سناریوهای پیشنهاد شده شامل بررسی تاثیر تخصیص نیاز صنعت، افزایش راندمان آبیاری، حذف منبع آب زیرزمینی، تغییر الگوی کشت، کشت تک محصوله و سناریوهای ترکیبی بوده است. ورودی‌های در نظر گرفته شده شامل اطلاعات سد و مخزن یامچی، منبع آب زیرزمینی و همچنین پارامترهای لازم جهت محاسبه گره‌های نیاز شرب، کشاورزی، صنعت و محیط زیست در بازه زمانی 1387 تا 1397 بوده است. یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده نشان داد که از بین سناریوهای پیشنهادی برای منطقه مورد مطالعه، سناریوی تغییر همزمان الگوی کشت و افزایش بازدهی آبیاری 65 درصد مناسب‌ترین گزینه از بین سناریوهای مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه بوده و اطمینان‌پذیری زمانی و حجمی نیازهای شرب و کشاورزی را به صورت 100 درصد برآورد کرده و باعث کاهش 44 درصدی نیازهای شرایط کنونی شده است. بحث و نتیجه‌گیری: شایان ذکر است درصورتی‌که منبع آب زیرزمینی به هر دلیلی حذف شود، هیچ کدام از راهکارهای تغییر الگوی کشت و افزایش راندمان و غیره نمی‌تواند کمبود ایجاد شده را تامین کند و باید به دنبال تصفیه پساب‌های شهری، کشاورزی و صنعتی و استفاده مجدد از آنها بود. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد، تصفیه فاضلاب شهری و استفاده مجدد از آن می‌تواند در حدود 60 درصد از کمبود حاصل از حذف منبع آب زیرزمینی را تامین کند.

Allocation and Management of Water Resources in the Yamchi Dam Basin with Scenario Analysis Approach Using WEAP Model

Background and Objective: Due to limited water resources and increasing water needs, the potentials of water resource allocation using the traditional methods are decreased and the use of new allocation strategies and managing water resources in choosing projects and making correct decisions in allocating and managing water resources is more important than ever. The main purpose of the present study is comprehensive management and planning in order to use the existing water resources of Yamchi dam network located in Ardabil province and meet the demand in the drinking, agriculture, industry and environment sectors, taking into account their future needs.Accordingly, Yamchi dam and its downstream areas are simulated in the WEAP model environment and the model is implemented for current conditions and future development projects in ten different scenarios. The proposed scenarios included examining the impact of allocation, industry needs, increasing irrigation efficiency, removing groundwater resources, changing cropping patterns, single cropping, and combined scenarios. The entries included information on the Yamchi dam and reservoir, groundwater resources, and the parameters needed to calculate the nodes for drinking, agricultural, industrial and environmental needs in the period 2008 to 2018.Findings: The results showed that among the proposed scenarios for the areas under study, the scenario of simultaneous change of cropping pattern and 65% increase in irrigation efficiency is the most suitable option among the studied scenarios, which meets time and volume reliability of drinking and agricultural needs by 100% and will reduce the needs of the current situation by 44%.Discussion and Conclusion: It is worth noting that if the groundwater source is eliminated for any reason, none of the solutions of changing the cropping pattern, increasing efficiency, etc. can fulfill the shortage and it is necessary to treat urban, agricultural and industrial wastewaters and reuse one of them. The results show that urban wastewater treatment and reuse can provide about 60 percent of the shortage of groundwater resources.