ارزیابی صفات کمی و کیفی چند رقم و لاین امید بخش تریتیکاله در دو منطقه سرد خراسان رضوی

زمینه و هدف: تریتیکاله که از تلاقی بین گندم و چاودار بوجود آمده است یک محصول علوفه ای برای تغذیه دام وطیور می باشد. این تحقیق به منظور دستیابی به ارقام پرمحصول تریتیکاله تحت شرایط زارعین شهرستان های فریمان و تربت حیدریه در سال زراعی 90-1389 به اجرا در آمد. روش بررسی: برای اجرای آزمایش از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 6 تیمار استفاده شد. تیمارهای آزمایش شامل 4 لاین امید بخش تریتیکاله انتخابی از آزمایش الیت تریتیکاله سال زراعی 1385 به نام های et85-4,et85-14,et85-15, et85-17 و شاهد (et-82-15 و juanillo 92) بود. مساحت کاشت هر لاین و رقم 14.4 = 2.4 × 6 متر مربع بود. عملیات تهیه بستر بذر و کاشت بر اساس عرف معمول زارعین انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در هر یک از مناطق اجرای آزمایش از نظر آماری اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها برای صفات تعداد روزتا ظهور سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته و عملکرد دانه وجود داشت. بیشترین تعداد روز تا ظهور سنبله، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و ارتفاع بوته در هر دو منطقه مربوط به لاینet-85-15 بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که تفاوت تعداد روزتا ظهور سنبله، عملکرد دانه و وزن هزار دانه بین دو مکان آزمایش معنی دار بود. علاوه بر این،  بین ژنوتیپ ها نیز اختلاف بسیار معنی داری در سطح احتمال یک درصد برای کلیه صفات به غیر از صفت تعداد روز تا ظهور سنبله مورد بررسی وجود داشت. اثر متقابل ژنوتیپ ×  مکان از بین کلیه صفات، فقط برای عملکرد دانه اختلاف بسیار معنی داری را نشان داد. بیشترین عملکرد دانه از جوانیلو 92 در فریمان و تربت حیدریه برآورد گردید. بحث و نتیجه گیری: توسعه کشت و ترویج ارقام سازگار و پرمحصول و با کیفیت مطلوب تریتیکاله در مناطق سرد استان خراسان رضوی ضروری می باشد. نتایج نشان داد که لاینet-82-15 در ردیف رقم جوانیلو 92 از لحاظ عملکرد قرار داشته و منتخب جایگزینی رقم رایج (جوانیلو 92) در مناطق فریمان و تربت حیدریه خواهد بود.

Evaluation of quantitative and qualitative characteristics of cultivars and promising lines of triticale in the two cold regions of Khorasan Razavi proviance

Background and Objective: Triticale is a cross between wheat and rye. As a forage crop, it is used for livestock and poultry feed. This research was conducted to achieve highyielding cultivars of triticale on farm conditions in Torbatehaydaria and Fariman counties during the 20102011 crop year.Material and Methodology: This experiment was performed as a randomized complete block design (RCBD) with three replications and six treatments. The treatments consisted of four triticale promising lines selected of triticale elite test during the 2006 crop year called the ET854, ET8514, ET8515, ET8517 with two checks (ET8215 and Juanillo 92). Planting area of ​​each group of line and cultivars were 2.4 × 6 =14.4 m2. Seedbed preparation and planting operations were carried out according to the usual custom of farmers.Findings: The results showed that each of the experimental regions there were statistically significant differences between genotypes in days to heading, thousand kernel weight, number of spikes per m2, the number of grains in spike, plant height and grain yield. The highest values of day to heading, thousand kernel weight, the number of grains in spike and plant height were produced by Juanillo 92 cultivar in two experimental locations. Results of combining analysis showed that there were significant differences between two experimental locations for day to heading, grain yield and thousand kernel weight. In addition, there were highly significant differences (p≤0.01) between different genotypes for all the studied traits (not day to heading). There was a highly significant difference for interaction of genotype × location on grain yield. The highest values of grain yield were produced by Juanillo 92 cultivar in Torbatehaydaria and Fariman counties.Discussion and Conclusion: Development of cultivation and propagation of suitable and high quality triticale cultivars is essential in cold regions of Khorasan Razavi province. The results showed that ET8215 line was similar to Juanillo 92 in terms of yield and would be a substitute for the common cultivar (Juanillo 92) in Freeman and TorbateHeydariyeh.