بررسی ضمانت‌ها و الزامات حقوقی مقابله با آلودگی‌های دوربرد و فرامرزی (در کشورهای منطقه خاورمیانه در قالب تفاهم منطقه‌ای)

در این مقاله تلاش شده است تا با استناد به عرف بین‌المللی در زمینه‌ الزامات و مسئولیت‌های موجود در راستای مهار ریزگردها، به بررسی اقدامات مورد نظر در سطح منطقه خاورمیانه پرداخته شود.در این مقاله الزامات حقوقی و آیین‌نامه‌های موجود در زمینه‌ مقابله با آلودگی‌های دوربرد و فرامرزی (همچون اصل احتیاط و اصولی مشابه)، در کنار نمونه‌هایی از تعهد‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های تصویب‌شده‌ بین‌المللی مورد مطالعه قرار گرفته، و با توجه به مشکلات موجود در منطقه‌ خاورمیانه، اصول و الزامات موجود در تعهدها و تفاهم‌نامه‌های تصویب شده در این منطقه‌، به روش توصیفی–تحلیلی با رویکرد تطبیقی مورد واکاوی قرار گرفته است. در پایان نگارنده با توجه به موقعیت زیست محیطی منطقه‌، پیشنهادهایی در زمینه کمی و کاستی‌های موجود در تعهدها و تفاهم‌نامه‌های منطقه‌ای، مطرح شده است.مسلماً تدوین اصول یک کنوانسیون منطقه‌ای برای پیش‌گیری و مهار پدیده گردوغبار آن هم با استفاده از تجربه موفق کشورهای آسیای جنوب شرقی، نه تنها از نظر کارکردی اهمیت دارد، بلکه از نظر حقوقی نیز راهگشا برای موقعیت‌های بحرانی است. بهره‌‌گیری از تعهدات قراردادی در تدوین کنوانسیون‌های منطقه‌ای برای مقابله با پدیده ریزگردها، کارائی و قوت اجرائی بیشتری نسبت به تعهدات عرفی خواهد داشت. ضرورت اتخاذ تدابیر قضایی، قانونی و اجرایی در سطح منطقه‌ای؛ شامل اجرای سیاست‌های ممنوعیت تغییر کاربری اراضی جنگلی، تالابی و رودخانه‌ای؛ و پیش‌نویس طرح اجرایی همکاری چند جانبه میان کشورهای منطقه برای مقابله با ریزگردها از اقدامات پیشنهادی می‌باشد.علی‌رغم تلاش‌های سازمان‌های بین‌المللی محیط زیست؛ نتایج این پژوهش نشان می‌دهد بدون وجود یک کنوانسیون منطقه‌ای در جهت مهار ریزگردها و دیگر بحران‌های زیست ‌محیطی امکان حل مسئله وجود نخواهد داشت.

Investigation of Legal Guarantees and Legal Requirements for Combating Long-Range and Trans-Boundary Pollution(In the Middle East Countries in the Form of Regional Understanding)

In this article, an attempt has been made to review the measures in question in the Middle East, citing the international custom in the field of requirements and responsibilities in order to control dust.In this article, the legal requirements and regulations in the field of longterm and transboundary pollution (such as the precautionary principle and similar principles) are studied, along with examples of internationally accepted commitments and memoranda, and considering the problems in the Eastern region. And the requirements of the commitments and memoranda of understanding approved in this region have been analyzed in a descriptiveanalytical manner with a comparative approach. In the end, according to the environmental situation of the region, the author makes some suggestions in the field of quantities and shortcomings in the commitments and memorandums of the region.Certainly, formulating the principles of a regional convention to prevent and curb the dust phenomenon, using the successful experience of Southeast Asian countries, is not only functionally important, but also legally helpful for critical situations. Utilizing contractual obligations in drafting regional conventions to deal with the phenomenon of particulate matter will be more efficient and enforceable than conventional obligations. The need to adopt judicial, legal and executive measures at the regional level; Including the implementation of policies prohibiting the change of use of forest, wetland and river lands; And the draft executive plan for multilateral cooperation between the countries of the region to deal with dust is one of the proposed measures.Despite the efforts of international environmental organizations; The results of this study show that without a regional convention to control particulate matter and other environmental crises, it will not be possible to solve the problem.