بررسی تاثیر سرمایه انسانی بر رابطه آلودگی محیط‌زیست و رشد اقتصادی در کشورهای حوزه منا

زمینه و هدف: مدل رشد اقتصادی می‌تواند اثرات مستقیم و غیرمستقیم سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی را بررسی کند. ازجمله عوامل غیرمستقیم می‌توان به اثر آلودگی محیط‌زیست را نام برد؛ اما در این ‌بین نباید از محدودیت‌های پیش روی طرفداران این نظریه همچون میزان تاثیرگذاری به‌کارگیری سرمایه انسانی در جهت کاهش آلودگی محیط زیستی و نیل به اهداف و سیاست‌گذاری‌های مشابه با اقتصادهای توسعه‌یافته غافل ماند؛ بنابراین هدف این پژوهش، بررسی تاثیر سرمایه انسانی بر رابطه مورد تاکید کوزنتس یعنی رابطه آستانه‌ای آلودگی محیط‌زیست و رشد اقتصادی است.روش بررسی: برای دستیابی به اهداف تحقیق، از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته یا پانل پویا (gmm) با استفاده از اطلاعات 14 کشور حوزه منا برای دوره زمانی 2000 تا 2016 استفاده‌شده است.یافته‌ها: رابطه آلودگی محیط‌زیست (انتشار co2) و رشد اقتصادی غیرخطی بوده و فرضیه منحنی کوزنتس در مجموعه منتخب تحقیق، موید وجود یک رابطه معکوس u شکل بین رشد اقتصادی و انتشار آلودگی است. هرچه سرمایه انسانی با سطح کنونی انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای منتخب بیشتر شود، رشد اقتصادی افزایش خواهد یافت.نتیجه‌گیری: افزایش رشد ناشی از انباشت سرمایه انسانی، می‌تواند نقش تعدیل‌کننده‌ای بر رابطه منفی آلودگی محیط‌زیست و رشد اقتصادی مجموعه منتخب تحقیق داشته باشد. با افزایش سرمایه انسانی در هر سطحی از آلودگی زیست‌محیطی، نقطه آستانه‌ای رابطه منفی آلودگی زیست‌محیطی و رشد اقتصادی به تعویق می‌افتد. به عبارتی هرچه توسعه دانش‌محور و مبتنی بر سرمایه انسانی افزایش یابد، رابطه منفی آلودگی محیط‌زیست با رشد اقتصادی تعدیل می‌شود

Investigating the Impact of Human Capital on the Relationship between Environmental Pollution and Economic Growth in MENA Countries

Background and Objective: The economic growth model can examine the direct and indirect effects of human capital on economic growth. One of the indirect factors is environmental pollution. But in the meantime, one should not overlook the limitations of the advocates of this theory, such as the Impact of Human Capital Utilization on reducing environmental pollution, in order to achieve goals and policies similar to those of developed economies. Therefore, the purpose of this research is to investigate the impact of human capital on Kuznets’ emphasized relationship, the threshold relation of environmental pollution and economic growth.Method: Therefore, using the data from 14 countries in the MENA area for the period 2000 2016, the Generalized Method of Moment (GMM) or dynamic data panel method was used to test the hypothesis.Findings: The relationship between environmental pollution (CO2 emissions) and economic growth is nonlinear and the Kuznets curve hypothesis in the selected research sample confirms the existence of an inverse Ushaped relationship between economic growth and pollution emissions. Higher the human capital with the current level of greenhouse gas emissions, lead to the higher economic growth in selected countries.Discussion and Conclusion: Increased growth due to the accumulation of human capital can play a moderating role on the negative relationship between environmental pollution and economic growth of the selected research set. With the increase of human capital at any level of environmental pollution, the threshold point of the negative relationship between environmental pollution and economic growth is delayed. In other words, as knowledgebased and human capitalbased development increases the negative relationship between environmental pollution and economic growth is moderated.