ارزیابی و مقایسه سطح پایداری گندم دیم و آبی در استان گلستان

زمینه و هدف: پایداری کشاورزی به‌عنوان پیش نیاز اصلی برای سودآوری بلندمدت بخش کشاورزی تلقی می‌شود. ارزیابی پایداری کشاورزی نقش مهمی در دستیابی به توسعه پایدار دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه پایداری گندم دیم و آبی در استان گلستان انجام یافته است.روش بررسی: داده های مورد نیاز با مراجعه به سازمان جهادکشاورزی استان گلستان، استفاده از سیستم هزینه تولید جهاد کشاورزی و همچنین تکمیل پرسشنامه، استخراج و جمع آوری گردید. برای وزن دهی معیارهای تعیین‌کننده پایداری ازنظرات متخصصان اقتصاد کشاورزی، ترویج کشاورزی، محیط‌زیست، زراعت و گیاه پزشکی استفاده شد. در نهایت، با استفاده از تجمیع شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به ارزیابی و مقایسه پایداری محصولات گندم آبی و دیم در استان گلستان طی سال زراعی‌ 951394 پرداخته شد. برای تحقق اهداف تحقیق از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد.        یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در شاخص‌های زیست محیطی (مصرف کود، آفت کش‌ها، مصرف آب آبیاری ، ورود ماشین آلات به مزرعه و کشاورزی تلفیقی) گندم دیم سازگاری بیشتری با محیط‌زیست دارد و با نمره 0.679 پایدارتر از گندم آبی با نمره 0.321 است. همچنین، در شاخص‌های اقتصادی (حاشیه ناخالص کشاورزی، ارزش ناخالص محصول، عملکرد تولیدات زراعی و بیمه) گندم آبی با نمره 0.538 پایدارتر از گندم دیم با نمره پایداری 0.462 می باشد. در شاخص‌های اجتماعی نیز (تحصیلات، سن، شغل جانبی نیروی کار و تعداد افراد تحت تکفل) گندم دیم با نمره 0.56 پایدارتر از گندم آبی با نمره 0.44 می باشد. به علاوه، میزان شاخص پایداری کل نشان می دهد که گندم دیم از گندم آبی پایدارتر است.بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود کشت محصول گندم با گونه های مقاوم به کم آبی ترویج گردد.

Evaluation and Comparison of Rain Fed and Irrigated Wheat Sustainability in Golestan Province

Background and Objective: The present study was conducted to evaluate and compare the sustainability of rain fed and irrigated wheat products in Golestan province.Method: The required data were collected from Golestan Agricultural Jihad Organization, Agricultural Jihad Agricultural Production Cost System and also by completing the questionnaires. Also, to weighing criteria and subcriteria that determines the sustainability, some expert’s opinions in agricultural economics, agricultural extension and education, environment, agronomy and plant protection were used. Finally, using aggregation of economic, social and environmental indicators, the sustainability of the irrigated and rain fed wheat in Golestan province during 20152016 was evaluated and compared. Hierarchical analysis method was used for achieving the research purpose.Findings: The results of this study showed that rain fed wheat in the environmental indices (fertilizer use, pesticides use, irrigation water, farm machinery and combined agriculture) with the score of 0.679is more compatible with the environment than irrigated wheat with a score of 0.331. Also, in economic indices (gross margin of agriculture, product gross margin, crop yield and insurance yield), irrigated wheat with the score of 0.538 was more sustainable than rain fed wheat, with a sustainability score of 0.462. Finally, in social indicators (level of education, age of farmers, labor sub jobs and family size), rainfed wheat with a score of 0.56 is more sustainable than irrigated wheat with a score of 0.44. In addition, the overall sustainability index indicates that rainfed wheat is more sustainable than irrigated wheat.Discussion and Conclusion: According to the results, it is recommended that wheat cultivation should be promoted with dehydrationresistant species.