تنوع‌گونه‌ای در اشکوب‌های درختی و علفی و ارتباط آن با برخی مشخصه‌های توده جنگلی راش در جنگل‌های هیرکانی(مطالعه موردی: جنگل سوادکوه- مازندران)

زمینه و هدف: ترکیب گونه های درختی یک مشخصه اساسی بوم سازگان جنگل می باشد و یک هدف مهم بوم شناسان آگاهی از عوامل اصلی است که الگوی تنوع زیستی را توضیح می دهند. ساختار عمودی جنگل یکی از وی‍ژگی های جنگل بوده که در مدیریت بوم سازگان مورد توجه می باشد.هدف از این تحقیق بررسی ارتباط تنوع گونه ای در اشکوب های درختی با برخی مشخصه های  توده جنگلی راش در جنگلهای سوادکوه مازندران بوده است. روش بررسی: در تحقیق حاضر، به جمع آوری داده ها از 24 قطعه نمونه 400 متر مربعی در یک شبکه آماربرداری 150×100 متر در توده جنگلی راش(fagus orientalislipsky) در شمال ایران(سوادکوه) در سال 1392 اقدام شد. شاخص غنای علفی و درختی( شمارش تعداد گونه)، شاخص تنوع و یکنواختی در اشکوب های درختی و علفی برای هر قطعه نمونه محاسبه  شد. ارتفاع ، قطر برابر سینه  و قطر تاج درختان راش هر  قطعه نمونه اندازه گیری شدند .همچنین ضخامت لاشبرگ و هوموس در مرکز و چهار جهت قطعه نمونه  مورد اندازه گیری قرار گرفتند. یافته ها:  نتایج نشان داد که توده جنگلی مورد مطالعه شامل 7 گونه درختی راش، ممرز، شیردار، توسکای ییلاقی، افراپلت، نمدار و گیلاس وحشی است. تعداد 23 گونه علفی  متعلق به 21 خانواده گیاهی در زیر اشکوب درختان جنگلی شناسایی شدند. اختلاف معنی دار بین اشکوب های درختی از نظر شاخص غنا و تنوع گونه ای مشاهده شد (0.01>p )، و بیشترین مقدار میانگین به اشکوب اول اختصاص داشت. غنای گیاهان علفی با ضخامت لاشبرگ همبستگی منفی معنی دار نشان داد(0.05>p )،. شاخص غنای درختی با ارتفاع و قطر برابر سینه (0.05>p )، و نیز شاخص تنوع و یکنواختی با فراوانی راش همبستگی منفی معنی دار  داشت(0.01>p ). بحث و نتیجه گیری: به طور کلی می توان اظهار نمود که بیشترین میزان شاخص های غنا و تنوع درختی در اشکوب فوقانی توده مورد نظر مشاهده می شود که می تواند به علت رقابت، سرشت گونه درختی باشد.توصیه می شود در عملیات جنگل شناسی ، تنوع گونه ای درختی در اشکوب های مختلف مورد توجه قرار گیرد.

Species Diversity in Tree Strata and Its Relation to Some Features of Beech Stand in Hyrcanian Forests (Case study: Savadkooh,Mazandaran)

Background and Objective: Tree species composition is a major feature of forest ecosystems and understanding the major factors that clarify patterns of diversity is an important objective for ecologists. The aim of this study was to investigate the relationship between species diversity in tree layer and some features of beech stand in savadkooh forest. Method: Field data from 24 circular 400 m2 sample plots in the inventory grid of 100 m × 150 m were used in beech stand. For characterizing treelayer diversity, treelayer species richness (SR), Shannon–Wiener diversity index and Hill’s evenness index were used. Herblayer species richness (herblayer SR) was estimated in each plot. Diameter (DBH) and height, also crown diameter in beech trees were measured per sample plot. In addition, litter and humus layer thickness were measured at center and cardinal points of sampling points. Findings: Result showed a total of 7 tree species were recognized in 24 plots. Totally, 23 herbaceous plants belonging to 21 families were found distributing in different plots within forest which higher life form was presented by Hemicryptophytes. There was a significant difference between dominant and codominant  layers regarding to tree species richness (SR) and Shanonweaver diversity index (p < 0.01), and higher mean values belonged to the dominant layer. The herblayer richness correlated significantly with litter thickness, whereas there was no correlation between other factors. SR of tree layer was negatively and significantly correlated with DBH and Height of beech trees and Shanon’s diversity and Hill’s evenness indices of tree layer were negatively correlated with beech frequency. Discussion: In general, it can be stated that the highest indicators of richness and tree diversity are observed in the upper floors of the target population, which can be due to competition, the nature of the tree species. It is recommended in forestry operations, the diversity of tree species in different floor to be considered.