برآورد ارزش سایه‌ای و هزینه‌های جانبی شوری‌آب زیرزمینی در بخش کشاورزی

زمینه و هدف: رشد بهره‌برداری از منابع آبی جهت تامین مصارف کشاورزی منجر به برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها و کاهش سطح آب زیرزمینی کشور شده است. این مسئله با انتشار پساب‌های آلاینده در محیط زیست باعث افزایش شوری  شده و قدرت تولیدی مزارع کشاورزی را با تهدید جدی روبرو ساخته است. از این رو اندازه‌گیری هزینه‌های آلودگی ناشی از تولید محصولات مختلف و تعیین ارزش سایه‌ای آلاینده‌ها بسیار حائز اهمیت است. برای این منظور در پژوهش حاضر با استفاده از آمارهای بخش کشاورزی در استان‌های مختلف در دورة زمانی 1394-1379 به محاسبة ارزش سایه‌ای شوری آب زیرزمینی ایران پرداخته شده است.روش بررسی: در این راستا ابتدا تابع فاصله ستانده جهت‌دار در فرم تبعی درجه دوم تصریح شد و با رویکرد برنامه‌ریزی ریاضی برآورد شد. در ادامه میزان ناکارایی تکنیکی زیست محیطی استان‌ها در فعالیت کشاورزی ارزیابی شده و نهایتا ارزش سایه‌ای شوری آب زیرزمینی برآورد شد.یافته ها: نتایج نشان می‌دهد که استان‌های کشور از لحاظ میزان ناکارایی تکنیکی شرایط متفاوتی دارند. متوسط ارزش تابع فاصله ستانده جهت‌دار ایران برابر با 0.228 می‌باشد. همچنین میانگین ارزش سایه‌ای شوری آب زیرزمینی ایران برابر با 0.278 میلیارد ریال به ازای هر میکروزیمنس بر سانتی متر است.بحث و نتیجه گیری: پیشنهاد می شود که سیاست های دولت برای کنترل شوری آب زیرزمینی با توجه به ویژگی های هر منطقه تدوین و اجرا شود و اولویت با استان هایی باشد که قیمت سایه ای در آن ها کمتر است.

Estimation of Shadow Price and External Cost of Groundwater Salinity in Agricultural Sector

Background and Objective: The use of groundwater resources for agricultural purposes has led to an excessive withdrawal of aquifers and a reduction in groundwater levels in Iran. This issue has increased the salinity and has seriously threatened the agricultural production farms. Therefore, it is important to measure the cost of pollution caused by the production of different products and determine their shadow value. For this purpose, the shadow price of groundwater salinity in different provinces has been estimated during the period of 19641999.Method: In this study, directional output distance function in the quadratic form was used to determine the environmental efficiency and shadow price of groundwater salinity.Findings: The technical inefficiency and shadow value of salinity of the provinces was estimated in the agricultural activity. The results show that the provinces of the country have different conditions in terms of technical inefficiency. The average value of the directional output distance function of Iran is 0.228. Also, the average shadow value of salinity in the groundwater of Iran is 0.278 billion Rials per μS⁄cm.Discussion and Conclusion: It is suggested that policies should be developed to control the salinity of groundwater, taking into account the characteristics of each region, and priority should be given to provinces with less shadow prices.