ارزیابی کارایی مدل‌های تجربی در برآورد رسوبدهی آبخیزهای کوچک مناطق نیمه خشک با استفاده از داده‌های اندازه‌گیری شده

زمینه و هدف: با توجه به نبود ایستگاه‌های رسوب‌سنجی در اکثر حوضه‌های آبخیز کشور و عدم کفایت داده‌ها، مدل‌های تجربی مانند ابزارهای مناسبی برای تخمین رسوبدهی آبخیزها می‌باشند. از آن جا که این مدل‌ها در خارج از ایران طراحی شده، لازم است که کارآیی آن‌ها در کشور بررسی شود. مطالعات پراکنده‌ای در خصوص برآورد فرسایش و رسوب با استفاده از این مدل‌ها در ایران صورت گرفته و اکثر این مطالعات به واسطه فقدان داده‌های رسوب مشاهداتی، ارزیابی مناسبی از این مدل‌ها به دست نمی‌دهند. لذا برای توسعه این مدل‌ها استفاده از داده‌های اندازه‌گیری شده، ضروری است.روش بررسی: در این تحقیق، چهار بند خاکی کوچک در حوضه سد کارده و پنج زیرحوضه دارای حوضچه جمع‌آوری رواناب و رسوب در حوضه سنگانه کلات انتخاب شد. مقدار رسوب ته نشین شده در مخازن سدها با استفاده از نقشه‌برداری به دست آمد. وزن مخصوص ظاهری رسوب با عملیات صحرایی تعیین و حجم رسوب‌ها با در نظر گرفتن سال‌های رسوب‌گیری به وزن تبدیل شد. در زیرحوضه‌های سنگانه نیز پس از هر بارندگی میزان هدررفت خاک اندازه‌گیری شد. در نهایت مقدار رسوب توسط مدل‌های epm و fsm تخمین زده شد و با مقادیر مشاهده‌ای مقایسه شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد با توجه به اختلاف زیاد مقادیر برآوردی مدل fsm و رسوب مشاهده‌ای، ضرایب مدل برای حوضه‌های مورد مطالعه نیاز به اصلاح دارد. در نهایت مقادیر ضریب کارایی نشساتکلیف برای مدل epm و fsm به‌ترتیب 0.66 و 0.65 به‌دست آمد.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج حاصل دلالت بر کارایی مدل‌های مذکور در برآورد رسوب حوضه‌های آبخیز کوچک مورد مطالعه دارد.

Evaluation of Emprical Models for Sediment Yield Prediction at Semi-Arid Small Watershed using Measured Data

Background and Objective: Due to the lack of sediment stations in most of the country’s watersheds outlets and inadequacy of data, experimental models can be important tools for the production of these information layers. Common Empirical model in Iran is EPM.Method: Since this model has been designed in other countries, it is necessary to examine its performance in Iran. The main objective of the project is Model situations with nature and complete database available about erosion and its affecting factors. In implementing this plan, 4 small soil dams in Kardeh Dam and five subbasins have a pond to collect runoff and sediment in Sanganeh of Kalat was selected. These catchment areas were studied and information layers for EPM model produced. Amounts of sediment were estimated and were compared with observed sediment.Findings: The results indicated that the uncalibrated FMS model overestimated the eroded materials. Results of the EPM and calibrated FMS model indicated 0.66 and 0.35 NashSutcliff efficiency.Discussion and Conclusion: Therefore, we can accept the estimated results of this model as somewhat reliable.