پهنه‌بندی کیفی آب شرب با استفاده از روش‌های Anp و Fanp (مطالعه موردی: دشت بیرجند)

زمینه و هدف: آب‌های زیرزمینی از مهم‌ترین منابع آبی به خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک هستند. متاسفانه به علت ماهیت این منبع آبی، تصمیم‌گیری در خصوص کیفیت آن‌ها در سطح دشت دشوار است. به همین دلیل تکنیک‌های نوین مانند پهنه‌بندی به همراه روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره و فازی بدین منظور مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از این تحقیق نیز پهنه‌بندی کیفی آب زیرزمینی دشت بیرجند با استفاده از روش‌های anp و fanp است. روش بررسی: دشت بیرجند واقع در شرق ایران با عرض جغرافیایی  ˚30 ‘32 تا ‘00 ˚33 شمالی و طول جغرافیایی ˚45 ‘58 تا ‘41 ˚59 قرار گرفته است. بدین منظور پارامترهای منیزیم، کلسیم، کلر، کل املاح محلول، پی‌اچ و سختی کل برای 18 چاه و 9 قنات در سطح دشت مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که پارامترهای کلر، منیزیم و پی‌اچ بیشترین اثر را بر کیفیت آب زیرزمینی در دشت بیرجند داشتند به طوری که به ترتیب 17.2، 16.1 و 15.9 درصد کیفیت آب آبخوان تحت تاثیر مقادیر این پارامترها قرار داشت. نتایج نشان داد که جنوب‌شرقی از کیفیت مناسب‌تری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود در حالی که غلظت پارامترها در جنوب‌غربی این دشت در بالاترین حد بودند. نتایج روش anp نشان داد که مناطق با کیفیت خیلی خوب، خوب، نسبتا خوب، نسبتا بد، بد و خیلی بد به ترتیب 5.26، 10.56، 54.52، 15.89، 10.57 و 3.18 درصد از آبخوان را شامل شدند. این نتایج براساس روش fanp به ترتیب برابر 5.97، 22.01، 28.85، 30.16، 9.54 و 3.47 درصد بودند. نتیجه گیری:  در روش fanp تغییرات مکانی و عدم قطعیت در نظر گرفته شده و به همین دلیل مساحت مناطق با کیفیت نسبتا خوب و نسبتا بد به هم نزدیک شده است. با توجه به نتایج، پیشنهاد می‌شود تراکم چاه‌های شرقی بیشتر شود تا آب با کیفیت مطلوب‌تری برداشت گردد.

Zoning of Water Quality Using ANP and FANP Methods (Case Study: Birjand Plain)

Background: Groundwater is the most important water sources in arid and semiarid regions. Due to its nature, it is difficult to decide about groundwater quality at each part of a basin. Regarding to this, new techniques like multi criteria decision making and fuzzy methods has been used. This research was conducted to zone Birjand groundwater quality by using ANP and FANP methods.  Material and Methods: Birjand plain located at the east of Iran with latitude between 32˚ 30’33˚ 00’ and longitude between 58˚ 45’59˚ 41’. In this study, the parameters: Mg2+, Ca2+, SO42, Cl1, total dissolved solids (TDS), pH and total hardness (TH) for 18 wells and 9 aqueducts were collected. Results:  The results indicated that Cl1, Mg2+ and pH had the most effective on groundwater quality so that these parameters showed the effectiveness as 17.2, 16.1 and 15.9%, respectively. Results of zoning and fuzzy showed that southeast had more quality rather than other regions. Concentrations of mentioned parameters were high in southwest. ANP result revealed that very good, good, moderate, semi inappropriate, inappropriate and bad quality regions were as 5.25, 10.56, 54.52, 15.89, 10.57 and  3.18%, respectively. These parts according to FANP result were 5.97, 22.01, 28.85, 30.16, 9.54 and 3.47%, respectively. Conclusion: Since FANP assumed uncertainty and spatiality, the area of moderate and semi inappropriate regions were closer in this method compare to ANP. Regarding to the results, it is recommended to dig more wells in east of Birjand basin for achieving better groundwater quality.