ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در حوضه آب‌خیز رودخانه تجن با تکیه بر سنجه‌های سیمای سرزمین

مقدمه: تغییرات کاربری اراضی و تخریب پوشش‌های طبیعی سبب اختلال در اکوسیستم و کاهش تنوع زیستی می‌شود.  کاهش جنگل های  هیرکانی ، متعلق به دوره ژوراسیک از ارزش مندترین جنگل های جهان،  یکی از  مهم ترین مشکلات در سال های اخیر است. روش تحقیق:  در پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به بررسی تغییرات کاربری اراضی و تجزیه‌وتحلیل سیمای سرزمین در دوره‌های زمانی مختلف، شامل سال‌های 1984، 2001 و 2010 پرداخته شد. جهت بررسی چگونگی روند تغییرات کاربری و سیمای سرزمین در افق زمانی آینده از مدل‌ساز تغییر سرزمین (lcm) استفاده شد. سنجه‌های سیمای سرزمین در نرم‌افزار 4.2 fragstats استخراج شدند. نتایج و بحث: نتایج نشان می‌دهد که جنگل، کاربری غالب (72 درصد از مساحت منطقه در سال 1984 و 46 درصد در سال 2040) در منطقه موردمطالعه است. در سال 1984 مساحت جنگل‌ها 8.4 برابر کاربری کشاورزی بود و این میزان به 1.8 برابر در سال 2040 خواهد رسید. شاخص بزرک ترین لکه (lpi) نشان داد اراضی جنگلی پوشش غالب در کل دوره است. هم چنین شاخص نزدیکی (prox) در کاربری کشاورزی و مرتع در دوره 1984-2010 روند افزایشی داشته و این میزان در سال 2040 افزایش بیش تری خواهد یافت. هم چنین افزایش سنجه تراکم حاشیه (ed) در طی دوره آینده در هر سه کاربری مرتع، جنگل و کشاورزی نشان می دهد که حوضه تجن خیلی متفاوت‌تر از حال حاضر خواهد شد . این نتایج می‌توانند دیدگاه‌هایی در جهت اولویت‌بندی تصمیمات ملی و منطقه ای با هدف کاهش تخریب جنگل ها در اختیار مدیران قرار دهد.

Assessment of Land Changes in Tajan River Watershed with Emphasis on Landscape Metrics

Introduction: Land cover and its configuration in the landscape are crucial components in the provision of biodiversity and ecosystem services. Hyrcanian forests have a long history (arising in the Jurassic Period) and are among the world’s most valuable forests; the decline in the Hyrcanian forests is one of the most serious problems of recent years. Material Method: This study aims at comparing multitemporal land use and landscape pattern analysis using satellite images from 1984, 2001 and 2010. Land use and spatial structures were predicted for future time horizons in the Tajan Watershed by land change modeler (LCM). Also, the landscape patterns were calculated by FRAGSTATS 4.2. Result Discussion: The results show that forest was the dominant land cover (72% of area in 1984 and 46% in 2040) in the study area. The total area of forest was 8/4 times higher than the agriculture land cover in 1984 and 1.8 times in 2040. The Largest patch Index (LPI) shows forest lands as dominant cover in the whole period. Also proximity index (PROX) in agriculture and pasture land use increase during 1984 to 2040. The Edge density (ED) will increase in the future for three land uses. The edge density will increase at forest land use from 2010 to 2040. An informed vision on past, present and future forest area dynamics may help guide and prioritize international decisions aimed at reducing forest loss.