تحلیل فضایی محدوده های ایمن در برابر زلزله با استفاده از تصمیم گیریهای چندمعیاره و منطق فازی؛ مورد مطالعه منطقه 20 شهر تهران

زمینه و هدف: شهر تهران به‌واسطه قرار گرفتن چندین گسل فعال در اطراف و درون آن از ریسک بالایی در برابر خطر زلزله برخوردار است. قرارگیری منطقه 20 (شهر ری) تهران در گستره شمال ایران مرکزی این منطقه را به عنوان پرخطرترین منطقه شهر تهران از سایر مناطق شهر متمایز می نماید. از طرفی این محدوده دارای بیشترین بافت فرسوده در شهر تهران می باشد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی محدوده های ایمن منطقه 20 شهر تهران در هنگام وقوع زلزله است. روش بررسی: در این تحقیق الگوی پژوهش کاربردی است بنابراین جزء تحقیقات هدف‌گرا می باشد. بر اساس ماهیت و روش نیز توصیفی تحلیلی می باشد. برای ارزیابی خطر وقوع زلزله و شناسایی محدوده های ایمن از gis و روش های تصمیم گیری چندمعیاره مانند ahp و منطق فازی استفاده شده است. معیارهای به کار رفته شده در این پژوهش بر اساس روش دلفی و از طریق تکنیک گلوله برفی و شرایط منطقه استخراج گردیده است. یافته‌ها: یافته های پژوهش نشان داد که منطقه 20 شهر تهران به لحاظ ایمنی در برابر زلزله از حد نهایی امتیاز فازی (امتیاز 1)، به امتیاز 17/. تا 58/. دست پیدا کرده است و به لحاظ ایمنی در هنگام وقوع زلزله در سطح متوسط به پایین قرار می گیرد. هر چند در این حد نهایی امتیاز فازی بعضی از نواحی و مکان ها در منطقه 20 نسبت به سایر نواحی و مکان ها ایمن تر هستند. به‌گونه‌ای که محدوده های غربی، جنوب غربی و شمال منطقه 20 به لحاظ مواجه با خطر زلزله وضعیت به نسب بهتری را دارا می باشند. بحث و نتیجه‌گیری: منطقه 20 تهران به دلیل وجود گسل های متعدد به‌شدت در خطر زلزله خیزی قرار دارد و از سوی دیگر با توجه به وجود مناطق کم‌دوام و بافت فرسوده شهری نیازمند اقدام اساسی برای کاهش خسارات ناشی از زلزله می باشد.

Spatial Analysis of Safe Areas Based of Earthquake Risk Using Multi-Criteria Decision Making and Fuzzy Logic: (The Case Study on District 20 of Tehran)

Background and purpose: Due to vicinity to several active faults, Tehran is treated by earthquake occurrence. The district 20 of Tehran (Rey City), where is situated in north part of central Iran, has been found as the most dangerous district which has the most blighted areas too. Assessment of earthquake risk and recognize safe and secure regions in district 20 of Tehran is this study’s purpose. Methodology: The study is an applied research model. So in this goal oriented research which has been done by descriptive analytic method, GIS and fuzzy logic and multicriteria decisionmaking methods were used. The criteria which are been used in this study have been extracted based on the Delphi method and through snowball technique and based on district’s situation. Results: According to results, the district 20, has achieved a scores of 0.17 to 0.58 out of a fuzzy total score (1 score).It shows its moderate level of safety against prop gable earthquake. In contrast with the main parts of district, there are some regions in the western, southwestern and northern parts of mentioned district where are almost safer and more secure. Discussion and conclusion: Because of various faults and urban blight areas, the district 20 of Tehran is treated seriously by earthquakes. It is really vital to take some actions to implement some essential and fundamental proceedings in order to reduce the probable damages.