استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره بر پایه سیستم های اطلاعات جغرافیایی در مکان یابی محل دفع پسماندهای خطرناک (مطالعه موردی: استان بوشهر)

زمینه و هدف: امروزه به دلیل گسترش شهرها و مناطق صنعتی مقادیر زیادی از مواد صنعتی و خطرناک تولید می شود که به منظور جلوگیری از اثرات دراز مدت و خطرناک آن بر جوامع انسانی و محیط زیست، انتخاب بهترین محل برای  این پسماندها را به عنوان مهمترین اقدام مدیریتی تبدیل به یکی از مهمترین و پیچیده ترین تصمیم گیری ها در مدیریت شهری کرده است. در این راستا استان بوشهر به دلیل وجود واحدهای صنعتی متعدد به ویژه پالایشگاه ها نیاز به راهکاری مدیریتی در مورد پسماندهای خطرناک دارد. پیدا کردن محلی بهینه با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره بر پایه سیستم های اطلاعات جغرافیایی که هم دارای کمترین خطرات زیست محیطی بوده و هم از لحاظ اقتصادی بهینه باشد، هدف اصلی این مقاله است.روش بررسی: در این تحقیق از 24 پارامتر برای تجزیه و تحلیل مکانیابی محل دفع پسماند خطرناک در استان بوشهر که بر اساس روش دلفی انتخاب گردیدند، استفاده شد. معیارهای انتخابی به دو دسته اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی تقسیم شده و از روش anp جهت وزن دهی به معیارها استفاده شد. در مرحله نهایی مکان های مناسب برای مکانیابی بر مبنای روش wlc مبتنی برgis  مشخص شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که معیارهای اکولوژیکی بیشترین امتیاز (61.34 درصد) را آورده اند و کاربری اراضی هم بیشترین وزن (0.27) و تبخیر کمترین وزن (0.0017) را داشته است. همچنین 6.13 درصد از سطح استان دارای توان خیلی زیاد و 17.7% از سطح مطقه کاملاً نامناسب برای دفع پسماند های خطرناک شناسایی شده است.بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه اهمیت و وزن قابل توجه معیارهای زیست محیطی در اولویت بندی مناطق پیشنهادی دفع این نوع از پسماند‍ها در استان بوشهر را بیان داشته و کارایی مدل به کار رفته در تلفیق gis و mcdm را نشان داده است.

Application of Multi-Criteria Decision-Making Models Based on Geographic Information Systems in Locating Hazardous Waste Disposal Sites (Case Study: Bushehr Province)

Background and Objective: Todays, due to the expansion of cities, large quantities of industrial and hazardous materials are produced, which, in order to prevent its longterm and dangerous effects on human and environmental communities, selecting the best site for these wastes has become one of the complex decisions in urban management action. Because of numerous industrial units, especially refineries, in Bushehr province, it is essential to find a management solution for hazardous wastes of this province. Finding the optimal location using multicriteria decision models based on GIS that has both the lowest environmental risks and economically optimal, is the main goal of this article.Method: In this study, 24 parameters were used to analyze the selection of hazardous waste disposal sites based on the Delphi method in Bushehr province. Selected criteria were divided into two ecological and economic categories and ANP method was used to weight the criteria. At the final stage, suitable sites for these wastes were determined based on the GISbased WLC method. Findings: The results showed that ecological criteria had the highest score (61/34%) and land use had the highest weight (0/27) and evaporation of the lowest weight (0/0017). Also, 6/13% of the province has a very high potential and 17/7% of the surface area is completely inappropriate for the disposal of hazardous wastes.Discussion and Conclusion: Study results highlighted the importance and significant weight of environmental criteria in prioritizing the proposed areas for hazardous disposal in Bushehr province, and has shown the model’s efficiency in integrating GIS and MCDM.