واکاوی همدیدی بارش‌های تندری مخرب مشهد

زمینه و هدف: توفان های تندری جزو پدیده های مخرب آب و هوایی محسوب می شوند که شناخت سازوکار، تکوین و توسعه ی توفان های یادشده می تواند کمک ویژه ای را در جهت مقابله و کاهش خسارات ایفا کند.روش بررسی: در پژوهش حاضر به بررسی توفان های تندری با بارش بیش از 10 میلی متر ایستگاه سینوپتیک مشهد در یک دوره آماری 61 ساله (2010 1951) پرداخته شده است. بدین ترتیب ابتدا کدهای مربوط به رخداد پدیده توفان تندری و سپس بارش های بیش تر از 10 میلی متر مربوط به این پدیده استخراج و در ادامه داده های روزانه ی میانگین فشار تراز دریا از سری داده های بازکاوی شده ی ncep/ncar در 12 روز مورد نظر برداشت شد. در نهایت با روش تحلیل مولفه ی مبنا (pca) و تحلیل خوشه ای، الگوهای گردشی تراز دریا که در ایجاد بارش های تندری نقش ایفا می کردند، طبقه بندی گردیدند.یافته ها: با بررسی های صورت گرفته مشخص گردید که بارش های تندری مشهد از دو الگوی کلی پیروی کرده است. الگوی اول، در فشار تراز دریا، هسته ای از سامانه ی کم فشاری بر فراز کشور ایران شکل گرفته که با حرکت چرخندی رطوبت موردنیاز بارش تندری را از منابع رطوبتی جنوب کشور تامین و در ترازهای فوقانی(850 و 500 هکتوپاسکالی) نیز قرارگیری جلوی ناوه بادهای غربی بر فراز منطقه مورد پژوهش موجب رخداد بارش تندری گردیده است. الگوی دوم، سامانه ی سودانی در جهت جنوب غربی – شمال شرقی گسترش یافته و با عبور از فراز دریای عمان و خلیج فارس موجب فرارفت رطوبت به سمت منطقه مورد مطالعه شده و در تراز 850 و به ویژه 500 میلی باری قرارگیری جلوی ناوه بادهای غربی بر فراز منطقه مورد مطالعه عامل دینامیکی صعود را فراهم و تشدید و در پی آن به بارش تندری منجر گردیده است.بحث و نتیجه گیری: رخداد توفان های تندری و به ویژه بارش های تندری شدید و مخرب به وجود هوای مرطوب در مجاورت سطح زمین (مثلاً  نم ویژه 10 گرم بر کیلوگرم و بیش تر)، و وجود ناپایداری در لایه های میانی وردسپهر بستگی دارد، مطالعه و مقایسه‌های انجام گرفته در رابطه با الگوهای متفاوت نشان داد که عوامل یادشده در الگوهای موجود نقش اصلی را ایفا می کنند. بررسی نقشه های وزش رطوبتی و نم ویژه ی الگوهای متفاوت در ترازهای مختلف جوی نشان می دهد که منابع رطوبتی بارش های تندری صورت گرفته در منطقه پژوهش دریای عرب، دریای سرخ، خلیج فارس و دریای عمان است.

Synoptic Analysis of Mashhad Severe Thunderstorms

Introduction: Thunderstorms are one of the most destructive weather phenomena, and knowing the mechanism, development, and development of such storms can be of particular help in counteracting and mitigating the damage.Methodology: In the present study, thunderstorms with rainfall of more than 10 mm of Mashhad synoptic station in a 61year statistical period (20101901) have been investigated. Thus, first the codes related to the occurrence of the thunderstorm phenomenon and then the precipitation of more than 10 mm related to the mentioned phenomenon were extracted and then the daily data of the average sea level pressure from the series of retrieved data series. NCEP / NCAR were harvested within 12 days. Finally, with the method of basic component analysis (PCA) and cluster analysis, sea level rotation patterns that played a role in the formation of thunderstorms were classified.Results and Discussion: The study showed that thunderstorms of the Mashhad region, has been created by two general patterns. The first pattern, in the SLP, formed the cell of the monsoon system over the country advocated hot and humid air needed for thunderstorm by motion of cyclonic and at the upper levels (850 and 500 hpa) the trough of westerly winds is located over the studied area that led to the thunderstorms occurrence. In The second pattern, the Sudan system expanded from southwest toward northeast and then passed over the Persian Gulf and the Sea of Oman, that led the humid advection into the study area and at the upper levels (850 and 500 hpa) trough of westerly winds is located over the studied area that provided dynamic rise and consequently led to thunderstorms. In both precipitation pattern, main source of moisture was the South Seas and the major factor of uplifting was the western trough.