بررسی تغییرات زیست محیطی اطراف دریاچه حوض سلطان قم با استفاده از داده‌های هواشناسی و روش‌های سنجش از دور

زمینه و هدف: بررسی تغییرات زیست محیطی برای حفظ و استفاده بهینه منابع طبیعی امری ضروری است. به این منظور از مطالعات صحرایی و نمونه برداری  منطقه ای استفاده می شود که نیازمند صرف وقت و هزینه‌های گزاف است. روش بررسی: در این تحقیق تغییرات میزان بارش، دما و سطح ایستابی  در منطقه مورد بررسی قرار گرفت و میزان تبخیر و تعرق با استفاده از رابطه بلانی کریدل در ماه مورد نظر محاسبه گردید. سپس از شاخص آب  mndwi و شاخص گیاهیndvi که از روش های سنجش از دور می‌باشند به منظور بررسی تغییرات زیست محیطی منطقه استفاده شد. منطقه مورد مطالعه اطراف دریاچه حوض سلطان قم در حاشیه بزرگراه تهران قم می‌باشد که با استفاده از تصاویر ماه اردیبهشت ماهواره ای لندست سنجنده ی etm سال 2002 وoli سال2013 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: استفاده از شاخص mndwi در سال 2002 مساحت دریاچه را  7835.857هکتار و در سال 2013 مساحت را 6265.062 هکتار برآورد نموده است که این نتایج بیان گر کاهش مساحت دریاچه در سال 2013 می باشد . استفاده از شاخص ndvi نیز بیان می دارد که پوشش گیاهی منطقه در سال 2002،  65.33هکتار و در سال 2013، 2942.61هکتار بوده که مبین افزایش مساحت پوشش گیاهی می باشد. از طرفی بررسی میزان بارش، دما، تبخیر و تعرق پتانسیل  و سطح آب زیرزمینی  بیان گر روند کاهنده میزان بارش و افت سطح ایستابی در منطقه و افزایش دما و تبخیر و تعرق در ماه مورد نظر می باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیان می دارد در سال 2013 برخی مناطق اطراف دریاچه به علت افت سطح ایستابی حالت غرقابی نداشته و شرایط رویش برای گیاهان بیش تری فراهم شده و در برخی نقاط نیز کشت صورت پذیرفته است. افزایش پوشش گیاهی در منطقه و متعاقبا افزایش میزان تبخیر و تعرق، افت سطح آب زیرزمینی و روند نزولی سیر بارش در منطقه کاهش مساحت دریاچه در بازه زمانی مورد مطالعه را که با روش سنجش از دور نیز مشخص شده تایید می نماید.

Investigation of Environmental Changes around HozeSoltan Lake Using Meteorological Data and Remote Sensing techniques

Background and Objective: Investigation of environmental changes is a necessity for maintenance and optimized utilization of natural resources. For this purpose, field measurements and region sampling, which are timeconsuming and expensive, are implemented. Method: In this study, precipitation, temperature and water level variations were investigated in the study area and evapotranspiration rates were calculated using BlanneyCriddle method. Moreover, remote sensing techniques such as Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) and water index, MNDWI, were used to investigate the environmental changes. The study area is located around Hoze Soltan Salt Lake beside TehranQom highway. The Landsat ETM satellite images of 2002 and OLI of 2013 in May were prepared to be used in this study. Findings: Using MNDWI, the HozeSoltan Lake area were estimated as 7835.857 and 6265.062 hectare in 2002 and 2013, respectively, indicating the reduction of lake area in 2013. NDVI index revealed that vegetation cover increased from 65.33 hectare in 2002 to 2942.61 hectare in 2013. Moreover; investigation of rainfall volume, temperature, evapotranspiration and water level using the available data revealed a declining trend of rainfall volume and water level and an increasing trend of temperature and evapotranspiration in the region. Discussion and Conclusion: The results of this study indicated that some parts of the region around HozeSoltan lake were not inundated in 2013 because of the decreased water level. This has provided a good growth condition for more plants and for cultivation in some parts. The increase of vegetation covers and consequently the increase of evapotranspiration along with water level withdraw and precipitation declining trend emphasize the reduction of lake area during the study period as presented by the remote sensing techniques.