بررسی وضعیت خشک‌سالی در استان خراسان‏‏جنوبی توسط شاخص درصد بارش نرمال (Pnpi) و شاخص روش استانداردسازی (Z)

زمینه و هدف: خشک‌سالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیده‏های طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق می‏افتد که به صورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل می‏سازد. لذا در مطالعات خشک‌سالی گام اساسی، انتخاب شاخصی مناسب برای هر منطقه است که بتوان بر اساس آن میزان شدت، تداوم و بزرگی خشک‌سالی را در یک منطقه ارزیابی کرد. هدف اصلی این تحقیق انتخاب شاخص مناسب برای پایش خشک‌سالی منطقه، طبقه‌بندی و تعیین درجات شدت خشک‌سالی و ترسالی و شناسایی نواحی مستعد خشک‌سالی استان خراسان جنوبی جهت برنامه‏ریزی و مدیریت بهتر در زمینه خشک‌سالی می‏باشد. روش بررسی: در این تحقیق وضعیت خشک‌سالی استان خراسان‏‏جنوبی، با استفاده از شاخص خشک‌سالی هواشناسی درصد بارش نرمال (pnpi) و شاخص روش استاندارد سازی (z) مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. از آنجائیکه اکثر ایستگاه‌ها دارای آمار طولانی مدت (30 سال) نیستند، بدین منظور از داده‏های بارندگی ایستگاه‏های موجود با دوره آماری 24 سال (20141990) استفاده شد و مقادیر شدت خشک‌سالی با استفاده از شاخص‏های موردنظر برای هر ایستگاه با استفاده از نرم‌افزار matlab محاسبه گردید سپس بر اساس جداول مربوط به هر شاخص درجات شدت خشک‌سالی و ترسالی مشخص گردید. یافته‌ها: نتایج شاخص pnpi نشان داد که در ایستگاه‏های مورد مطالعه، ایستگاه‏های خور بیرجند با 5 ماه، ایستگاه‌های بشرویه، قاین و فردوس با 4 ماه و ایستگاه‏های بیرجند و نهبندان با 3 ماه دارای دوره بسیار مرطوب بوده‏اند. خشک‌سالی اکثر ایستگاه‌ها در محدوده خشکی متوسط تا رطوبت متوسط بوده است. بیشترین مقدار z (ترسالی1.84) مربوط به ایستگاه نهبندان در ماه مارس و اکثر ایستگاه‌ها در ماه‌ها ژوئن، جولای، آگوست، سپتامبر و اکتبر دارای خشکی متوسط هستند. بحث و نتیجه‌گیری: خشک‌سالی اکثر ایستگاه‏ها با این دو روش در محدوده خشکی متوسط تا مرطوب متوسط بوده است. نتایج حاصل از ارزیابی فرضیه وقوع خشک‌سالی بسیار شدید است که در سال وقوع کمینه بارندگی اتفاق افتاده است و در این مطالعه شاخص pnpi شاخص مناسب‏تری برای منطقه ارزیابی می‌شود.

Evaluation of drought in South Khorasan province (Iran) using normal precipitation index (PNPI) and standardized method index (Z)

Background and Objective: Drought is among the natural disasters which happens in a long period of time and intermittently makes problems for human societies and consequently the economy through negative effects on water resources and agriculture compared to other natural phenomena. Thus, the basic step in drought studies is to select appropriate indicators for each area based on severity, duration and magnitude of drought in the study area. The aim of this study is to select appropriate indicators to classify and determine the degree of severity of the drought and wet and to identify the drought prone regions in South Khorasan province for planning and better management of drought. The values of drought severity were calculated by the desired index for each station using Matlab software. Then, based on the tables for each index, the drought and wet intensities were determined. Method: In this study, the situation of drought in South Khorasan province was evaluated using the drought index, weather percent of normal precipitation (PNPI) and standard methods of index (Z). Since most stations do not cover the longterm (30 years) statistics of precipitation data, the available stations with the precipitation data for period of 24 years (2014 1990) were used. Findings: PNPI index results showed that among the studied stations, Khor Birjand stations with 5 months, Boshrooyeh, Ghain and Ferdous stations with 4 months and Birjand and Nehbandan stations with 3 months has the longest wet period. Drought is in the range of moderate drought to moderate humidity in most stations. The highest Z (wet 1/84) belongs to Nehbandan station in March and most of the stations experience moderate drought in June, July, August, September and October. Discussion and Conclusion: The two methods show that the drought is in the range of moderate drought to moderate humidity in most of the stations. According to the results of hypothesis evaluation, the drought has been very severe and has led to occurrence of minimum annual precipitation. In this study, PNPI index was found to be a more appropriate index for the region.