چارچوب مقایسه معیارهای ارزیابی در سامانه‌های رتبه‌بندی محیطی و پایداری ساختمان؛(نمونه‌موردی: سامانه‌های breeam، leed، casbee، dgnb و hqe)

زمینه و هدف: امروزه، سامانه‌های متعدد رتبه‌بندی پایداری میزان هم‌سازی ساختمان با محیط را ارزیابی می‌کنند. معیارهای ارزیابی به‌عنوان مهم‌ترین رکن سنجش گرایش غالب هر سامانه را مشخص می‌کند. در این پژوهش با سنجش اهمیت نسبی و اولویت‌گذاری معیارها، این گرایش در مواجهه با مباحث پایداری تببین می‌گردد. روش بررسی: در این پژوهش، چارچوب مشترکی برای مقایسه و تحلیل موشکافانه‌ی معیارهای ارزیابی پنج سامانه‌ی فراگیر دنیا (breeam، leed، casbee، dgnb و hqe) در قالب مطالعات کتابخانه‌ای ارایه شده‌است. با استفاده از تدابیر تحلیلی مقایسه‌ای، معیارهای ارزیابی سامانه‌های موجود در قالب چهارچوب پیشنهادی استخراج و سازمان‌دهی شده‌اند. به ‌‌منظور شناخت اهمیت نسبی هر معیار، ضریب وزنی تک‌تک معیارها برداشت شده؛ جهت هم‌سازی داده‌ها و مقایسه‌‌پذیری، بر مبنای 100 محاسبه گردیده است. یافته‌ها: چارچوب مقایسه‌ای بر مبنای سه جنبه‌ی کلیدی توسعه پایدار محیطی، اجتماعی و اقتصادی سازمان یافته است که 11 سرفصل ارزیابی را با عناوین انرژی، آب، ساخت‌گاه، بارهای محیطی، مصالح، پس‌ماند، کیفیت فضای داخلی، مباحث فرهنگی اجتماعی، اقتصاد، کیفیت فنی و عملکردی، مدیریت و فرآیندهای پایدار پوشش می‌دهد. معیارهای زیرمجموعه هر سرفصل امکان سنجش قابلیت هر سامانه را در سطوح ریزتر ارزیابی فراهم آورده‌اند. بحث و نتیجه‌گیری: مبانی و رویکرد هر سامانه نقش موثری در سازمان‌دهی ساختار محتوایی معیارها دارد؛ مثلا dgnb، که ساختار ارزیابی آن منطبق با اصول سه‌گانه معماری پایدار سامان یافته، بخش قابل‌ توجهی از معیارهایش به موضوعات اقتصادی اجتماعی اختصاص دارد؛ درصورتی‌که در  breeam، leed و یا hqe، که به نسل اول سامانه‌ها تعلق دارند، ساختار ارزیابی عمدتا به مباحث محیطی می‌پردازد. در سامانه‌های کل‌نگر مانند dgnb و casbe مباحثی چون کارکرد، قابلیت‌های فنی و سرویس‌دهی ساختمان نمود بیش‌تری یافته‌اند؛ درحالی‌که در سامانه‌های جز‌نگر مانند breeam، leed و hqe، حفظ منابع از جمله انرژی، آب، زمین و... اهمیت می‌یابد. هرچند در هر دو گروه به انرژی و کیفیت محیط داخلی موکدا توجه شده‌است.

A Framework for Comparing Assessment Criteria of Environmental and Sustainability Rating Systems

Background and Objective: Nowadays, enviromental impact of buildings is assessed by several sustainability rating systems. Analyzing relative importance and prioritizing of assessment criteria, as the principal measures for rating systems, indicate the general trend of those systems in accordance with three pillars of sustainability, i.e. environment, economics and society. Method: Having gathered data in the form of librarybased study, this paper proposes a framework to compare and analyze the criteria of widelyused assessment systems, including BREEAM, LEED, CASBEE, DGNB and HQE. By chossing an analyticalcomparative method, assessment criteria for 5 rating systems are explored and classified. In order to acquire the relative importance of each criterion, weigthing coefficients are adopted and the weighted percentages are calculated. Findings: The comparative framework organized by three principles of sustainability, mainly covers 11 categories including Energy, Water, Site, Environmental Loads, Material, Waste, Indoor Environmental Quality, Sociocultural issues, Economics, Technical and Functional Quality and Sustainable Management. Subcriteria of each category provide the possibility for evaluating rating systems sufficiency at the micro level. Discussion and Conclusion: Rating systems concepts and trends have a major role in organizing criteria structure. For example, DGNB, which has an assessment structure in compliance with the three principles of sustainable architecture, much of criteria are assigned to economic and social issues, while BREEAM, LEED and HQE, considered as first generation of rating systems, mostly deal with environmental issues. In the holistic systems such as DGNB and CASBE issues such as performance, technical capabilities and building service are generally highlighted, whereas atomistic systems such as BREEAM, LEED and HQE give importance to preservation of resources including energy, water, land, etc. However, in both systems, energy and indoor environment quality are significantly considered.