بررسی پرتوزایی محیطی در مصالح ساختمانی مصرفی شهرستان اراک

زمینه و هدف: انسان ها همواره در معرض پرتوهای یون ساز قرار دارند. یکی از منابع این پرتوها، تابش های هسته ای مربوط به ویژه هسته های پرتوزای موجود در آب، خاک، سنگ، از جمله مصالح ساختمانی است. پرتو های یون ساز برای موجودات زنده مضر هستند و باعث بروز بیماری های مختلف و گاهاً ناهنجاری های ژنتیکی می گردند. از این رو بررسی پرتوزایی مصالح ساختمانی از اهمیت زیادی برخوردار است.روش بررسی: در این پژوهش 18 نمونه مصالح ساختمانی در اراک مورد مطالعه قرار گرفت. فعالیت ویژه هسته های پرتوزای طبیعی از روش بیناب نگاری گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی (hpge) مدل  gcd30195bsi با بازدهی نسبی 30% تعیین گردید. مقدار فعایت معادل رادیم ، شاخص خطر پذیری داخلیو خارجی، آهنگ دوز موثر سالیانه داخلی و خارجی و آهنگ دز جذبی برای کلیه نمونه ها محاسبه شد.یافته‌ها: فعالیت ویژه هسته های پرتوزای 226ra، 232th و 40k در این نمونه ها به ترتیب از0.32> تا 1.44±143.50، 0.86> تا 2.01±175.95 و 2.12> تا 7.29±1021.60 بر حسب bq/kg    تغییر می کند. میزان آهنگ دوز جذبی در نمونه ها از 20.21 تا 220.61 بر حسب ngy/h متغیر می باشد. مقدارآهنگ دوز موثر سالیانه داخلی  و خارجیبه ترتیب از 0.1 تا 1.08 و 0.02 تا 0.27  بر حسب(msv/y)   به دست آمد. هم چنین مقدار شاخص خطر پذیری داخلی و خارجی در نمونه ها به ترتیب از 0.01 تا 1.61 و 0.004 تا 1.30 محاسبه گردید.بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به مقادیر به دست آمده کمترین مقدار فعالیت معادل رادیوم برای نمونه گچ باکد gss  برابر 1.73>  و بیشترین مقدار  برای نمونه پوکه معدنی قروه با کد pmq برابر 3.42± 479.88 حاصل شد. حداکثر مقدار مجاز فعالیت معادل رادیوم bq/kg (raeq) 370  می باشد که تنها نمونه  pmq  از آن تجاوز می کند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که اکثر مصالح مصرفی در ساختمان سازی خطری برای ساکنین ایجاد نمی کنند.