کانی‌شناسی و ژئوشیمی کانه‌زایی توریم در کانسار آهن چاه‌گز، منطقه بافق، زون ایران مرکزی

کانسار آهن چاه‌گز (آنومالی xiva) در منطقه معدنی بافق در زون ساختاری ایران مرکزی در استان یزد واقع شده است. مجموعه سنگ‌های ساب ولکانیک و ولکانیک با ترکیب گرانیت تا دیوریت با سن کامبرین آغازین، سنگ میزبان این کانسار را تشکیل داده‌اند. بررسی‌های طیف‌سنجی گامای زمینی، مطالعات کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی در این کانسار نشان می‌دهد که کانه‌زایی توریم عمدتاً همراه با دگرسانی‌های سدیمی- کلسیمی و منیزیمی و در مقایر فرعی همراه با کانسنگ مگنتیت است. مطالعات کانی‌شناسی به وسیله میکروسکوپ نوری و الکترونی (sem و epma) نشان می‌دهد که کانی‌ اصلی میزبان توریم در کانسار چاه‌گز، توریت است و کانی‌های تیتانیت، آلانیت و زیرکن نیز در مقادیر فرعی وجود دارند. میانگین عیار توریم و σree در زون کانه‌زایی توریم به ترتیب 450 و 596 پی‌پی‌ام است. توریت در دگرسانی سدیمی- کلسیمی در همراهی با آلبیت، اکتینولیت، ترمولیت و اوژیت بوده و در دگرسانی منیزیمی همراه با کانی تالک تشکیل شده است. توریت در کانسنگ آهن همراه با مجموعه کانیایی مگنتیت، کلسیت و آپاتیت تشکیل شده است. الگوهای مشابه توزیع عناصر نادرخاکی بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه در سنگ‌های میزبان و زون کانه‌زایی توریم بیان‌گر ارتباط این کانه‌زایی با ماگماتیسم کالک- آلکالن کامبرین آغازین در موقعیت کمان قاره‌ای می‌باشد. وجود مگنتیت پاراژنز با توریت و ناهنجاری منفی eu در نمونه‌های زون کانه‌زایی توریم می‌تواند حاکی از شرایط احیایی سیال عامل کانه‌زایی توریم باشد.

mineralogy and geochemistry of thorium mineralization in the chahgaz iron deposit, bafq district, central iran

the chahgaz iron deposit (xiv anomaly) is located in the bafq mining district in the central iranian geostructural zone in yazd province. the chahgaz deposit is hosted by early cambrian subvolcanic and volcanic rocks that range compositionally from granite to diorite. the field gamma spectrometry, mineralogical and geochemical studies in this deposit indicate that the thorium mineralization is mainly associated with na-ca and mg- alterations, and in minor amount with the magnetite ore. the mineralogical studies by optical and electron microscope (sem and epma) indicate that the main thorium host mineral in the chahgaz deposit is thorite associated with minor titanite, allanite and zircon. the average contents of th and σree in the th-mineralization zone are 450 and 596 ppm, respectively. thorite is paragenesis with albite, actinolite, tremolite and augite in the na-ca alteration zone, and with talc in the mg- alteration zone. in the th-bearing iron ore, thorite is paragenesis with magnetite, calcite and apatite mineral assemblage. the similarity in mantle-normalized ree patterns of host rocks and thorium mineralization zone suggests that th-mineralization is related to early cambrian calc-alkaline magmatism in continental-margin arc setting. the occurrence of paragenetic magnetite with thorite and distinct negative eu anomaly in the thorium mineralization zone can be inferred probably a reduced condition for thorium mineralizing fluids.