تاثیر پرتودهی با پرتو گاما بر جوانه‌زنی و برخی از ویژگی‌های ریخت‌شناسی گیاهچه‌های غلات، حبوبات و سبزیجات

یکی از روش های پیش تیمار، پرتودهی با پرتوگاما به منظور افزایش جوانه زنی بذر و تحریک رشد گیاهچه است. در این پژوهش اثرات دزهای مختلف پرتو گاما بر جوانه زنی و صفات رویشی بذر غلات، حبوبات و سبزیجات بررسی گردید. پرتودهی با استفاده از گاماسل با چشمه کبالت 60 و آکتیویته ci 10^2×7.8، با سرعت پرتوتابی 1^-gy.s 0.087 در چهار سطح (10، 20، 30 و gy 40) در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شدند. نتایج نشان داد جوانه زنی در بذرهای گندم، ذرت، نخود و گوجه فرنگی واکنش مثبت به پرتودهی با پرتو گاما داشتند. اگرچه در بذر لوبیا و پیاز با افزایش دز، جوانه زنی کاهش یافت اما در بذرهای ماش، خیار و کاهو با دزهای بالاتر، درصد جوانه زنی بیش تر شد. واکنش بذرهای مختلف به پرتودهی با پرتو گاما متفاوت است و برای برخی مانند گندم، ذرت، ماش، نخود، گوجه فرنگی و خیار می توان برای افزایش درصد جوانه زنی و بنیه گیاهچه از پیش تیمار با پرتوگاما استفاده کرد. در دیگر صفات رویشی اندازه گیری شده نسبت به شاهد، بذرهای لوبیا، پیاز و ماش در اثر پرتودهی افزایش نداشتند ولی بذرهای نخود، گندم، ذرت، خیار، کاهو و گوجه فرنگی نسبت به شاهد افزایش داشتند و واکنش مثبت به پیش تیمار با پرتو گاما نشان دادند.

The effects of gamma irradiation on germination and morphological traits of some cereals, legumes and vegetables plantlets

One of priming methods to increase seed germination and seedling growth is gamma irradiation. In the present research, effects of various doses of gamma ray on germination and vegetative traits of cereals, legumes and vegetables were investigated. Irradiation was carried out using gamma cell with 60Co source of 7.8×102 Ci, with irradiation velocity of 0.087 g.s1 in four levels (10, 20, 30 and 40 Gy) in a completely randomized design with 3 replications. The results showed that germination in wheat, corn, chickpea, and tomato seeds had positive reaction to low doses of gamma radiation; However, bean and onion seed germination decreased with increasing germination dose. In mungbean, cucumber, and lettuce seeds, germination percentage increased for higher doses. The response of different seeds to gamma radiation levels is different, and for some seeds such as wheat, corn, mungbean, chickpeas, tomatoes, and cucumbers, priming with gamma irradiation can be used to increase the percentage of germination and seedling growth. In other vegetative traits no increment was observed in beans, onions, and mungbean, compared to control but the seeds of chickpeas, wheat, corn, cucumber, lettuce, and tomato increased compared to control and showed a positive reaction to priming with gamma irradiation.