نسبت تفکر اسطوره‌ای و جستجوی هویت اصیل در اندیشه‌ی شایگان متقدم

داریوش شایگان، از جمله متفکران برجسته‌ی تاریخ معاصر ایران است که آفاق اندیشگی‌اش نه تنها در ایران، که تا دوردست‌های عالم تفکر امتداد یافته است. شایگان در مواجهه با هجوم بی‌امان سیل ویرانگر مدرنیته، که می‌کوشید همه‌ی هستی شرق را با خود ببرد، آوای بومی‌گرایی و بازگشت به هویت اصیل سر داد، ندایی که در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی منادیان دیگری نیز چون فردید، شریعتی و آل‌احمد یافت. مقاله‌ی حاضر در پاسخ به این سئوال که: نسبت تفکر اسطوره‌ای شایگان با نگاه وی به شرق و غرب چه بود و این امر چه تاثیری بر آرای وی در باب هویت بومی و اصیل گذاشت، با استفاده از رهیافت جامعه‌شناسی اندیشه و ابزار نقد اسطوره‌ای، این فرضیه را به آزمون می‌گذارد که: شایگان با تاثیرپذیری از ذهنیت اسطوره‌ای خود، که واجد مولفه‌هایی چون عقل‌گریزی، تلقی دوری از زمان، جمع‌گرایی و برساختن تمایزهای دوتایی خیالی بود، ضمن برداشتی زیبایی‌شناختی و استعلایی از شرق و نادیده گرفتن واقعیات و ویژگی‌های بدوی تمدن شرقی، به برساخت هویتی موهوم به عنوان یگانه چاره‌ی مواجهه با مدرنیته‌ی غربی رسید.