بررسی ابعاد و ملاحظات مرتبط با مشارکت مردمی در سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران

یکی از ابعاد مهم بررسی مشارکت اجتماعی، تبیین نوع نگاه و رویکرد سیاست‌های ملی به این مفهوم و ابعاد مختلف آن است. نهادهای مختلفی در ایران به اتخاذ سیاست در سطوح مختلف می‌پردازند. این پژوهش با تمرکز بر سیاستهای کلان جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های مختلف، درصدد است تا ابعاد، ملاحظات و رویکرد این سیاست‌ها نسبت به موضوع مشارکت مردمی را مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور، در گام اول، سیاستهای کلان جمهوری اسلامی در دو سطح سیاستهای کلی مصوب رهبر انقلاب و قوانین برنامه‌های توسعه مصوب مجلس شورای اسلامی انتخاب شدند. در گام دوم، متن هر کدام از سیاست‌های مرتبط شامل 52 سیاست کلی ابلاغی رهبری (45 سیاست کلی موضوعی و 7 سیاست کلی برنامه توسعه) و 6 برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی؛ همه ابعاد و ملاحظات مرتبط با مقولات «مشارکت مردمی»، «مشارکت بخش تعاونی»، «مشارکت بخش خصوصی» و «مشارکت بخش غیردولتی»، شناسایی و استخراج شدند. نتایج نشان می‌دهد بیشترین بعد مشارکت مردم، «اجرای سیاست‌ها» بوده و در بخش‌های اقتصادی نیز ظرفیت مشارکت مردمی بیشتر وجود دارد. برخی نقاط ضغف نیز مانند توجه کم به نقش مشارکت مردم در دستورکارگذاری، طراحی، ارزیابی و ارائه بازخورد نسبت به سیاست‌ها از یک طرف و ظرفیت‌سازی کم نسبت به زمینه‌ها و بسترهای ایجاد مشارکت مردم در سیاست های مورد بررسی از طرف دیگر دیده می‌شود.

investigating dimensions and considerations related to public participation in the meta policies of the islamic republic of iran

one of the important aspects of investigating social participation is to explain the type of view and approach of national policies to this concept and its various dimensions. different institutions in iran adopt policies at different levels. focusing on the meta policies of iran in various fields, this research aims to investigate the dimensions, considerations and approach of these policies towards the issue of public participation. for this purpose, in the first step, the meta policies of the islamic republic were selected at two levels: the general policies approved by the leader of the revolution and the development program laws approved by the parleman. in the second step, the text of each of the related policies, involved in 52 general policies announced by the leadership (45 thematic general policies and 7 general policies of the development program) and 6 economic, social and cultural development programs approved by parleman were examined. in this review; all dimensions and considerations related to the categories of people’s participation , cooperative sector participation , private sector participation and non-governmental sector participation were identified and extracted. the results show that the biggest dimension of people’s participation is implementation of policies and there is more capacity for people’s participation in economic sectors. some weaknesses are also seen, such as low attention to the role of people’s participation in agenda setting, design, evaluation and providing feedback on policies, on the one hand, and low capacity building on the fields and platforms of creating people’s participation in the policies under review on the other hand.