امکان سنجی قانونگذاری در اندیشه دینی پس از انقلاب اسلامی ایران

قانون از مفاهیم مدرنی است که از زمان دولت قاجار فراروی عالمان مسلمان قرار گرفته است. امکان‌ قانونگذاری عرفی همواره به عنوان یک معضل فکری و اندیشه‌ای مطرح بوده و محل اختلاف اندیشه‌های دینیِ پس از انقلاب اسلامی شده ‌است.  فقدان مباحث نظری و توافق مبنایی در تبیین دقیق جایگاه آن باعث بروز چالش‌های عملی گسترده‌ای شده‌ است. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه‌ای، درچارچوب نظریه انتقادی به این پرسش پاسخ دهد که آیا از دیدگاه اندیشه‌های دینی پس از انقلاب اسلامی ایران، قانونگذاری عرفی در امور عمومی ممکن است یا نه؟ پس از انقلاب اسلامی دو نوع اندیشه دینی درباره امکان‌ یا امتناع قانون شکل گرفته‌ است. از دیدگاه حامیان اندیشه دینی سنتی، قانونگذاری صرفا از سوی فقهاء  انجام می‌شود و قانونگذاری عرفی، نوعی شرک در ربوبیت تلقی می‌شود، ولی از دیدگاه نواندیشی دینی بدلیل ذی حق بودن، برابری و آزادی انسان در سامان حیات سیاسی قانونگذاری عرفی ممکن است. دستاورد این مقاله، بررسی دیدگاه حامیان اندیشه‌های دینی پس از انقلاب اسلامی به صورت دقیق و مشخص و پیشنهاد گفتگو در فضای آزاد و عاری از سلطه و تن دادن به بازی دموکراتیک برای نیل به گفتمان مشترک درباره قانونگذاری است.

Feasibility Study of Legislation in Religious Thoughts after the Islamic Revolution of Iran

Law is one of the modern concepts that has been presented to Muslim scholars since the Qajar government. The possibility of customary legislation has always been a problem of thought and has become a point of contention for religious ideas after the Islamic Revolution. The lack of theoretical arguments and basic agreement in explaining its exact position has caused widespread practical challenges. This research seeks to; descriptiveanalytical and comparative method; in the framework of critical theory, answer the question that; from the point of view of religious ideas after the Islamic Revolution of Iran, is customary legislation possible in public affairs or not? After the Islamic Revolution, two types of religious ideas about the possibility or refusal of law have emerged. From the point of view of the supporters of traditional religious thought, legislation is done only by jurists and customary legislation is considered as a kind of polytheism in the Lordship, but from the point of view of religious modernism, customary legislation is possible due to human rights, equality and freedom in political life. The aim of this article is to examine the views of the supporters of religious ideas after the Islamic Revolution in a precise and clear manner and to propose dialogue in a free and independent space and to submit to the democratic game in order to achieve a common discourse on legislation.