نسبت اندیشه سیاسی سعدی با نظریه‌های روابط بین‌الملل

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در سال‌های اخیر ذهن دانش پژوهان، سیاست گذاران فرهنگی و آموزشی و حتی مقامات عالی کشور را به خود مشغول کرده، زمینه‌سازی برای تولید دانش بومی و نیل به چنین دانشی است. دانش روابط بین الملل نیز از این دغدغه جدا نبوده و همیشه این بحث وجود داشته که تا چه حد تولید دانش بومی در این رشته صورت گرفته است. یکی از پایه‌های تدوین نظریه‌های بومی روابط بین الملل، توجه به سنت‌های فکری در طول تاریخ یک کشور است. سعدی از جمله شاعران ایرانی است که در نظم و نثر خود به حوزه ی سیاست و حکومت توجه نشان داده است. بر این اساس، سوال اصلی پژوهش این است که نگاه سعدی به جهان و روابط با سایر دولت ها در قالب کدام سنت نظری جای می گیرد؟ هدف از انجام این پژوهش، شناخت و معرفی سرمایه های فکری و اندیشه ای ایرانیان برای بهره گیری در تولید نظریه های بومی روابط بین الملل در آینده است. فرضیه پژوهش همان‌گونه که در تصویرسازی های انجام شده از سعدی در جامعه وجود دارد بر تعلّق وی به نظریه لیبرالیسم (شاخه آرمان گرایی) تاکید دارد. برای آزمون فرضیه، از روش مقایسه ای استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از مجموع نظریه‌های طرح شده در قرن بیستم، دو سنت واقع‌گرایی و آرمان‌گرایی را به‌خوبی می‌توان در آثار سعدی یافت. آنچه سعدی را در این میان متمایز می‌سازد، سیر اندیشه ی وی از واقع‌گرایی یا آرمان‌گرایی محض به سوی واقع‌گرایی عمل‌گرایانه است که در کمتر اندیشمند و نظریه پردازی مشاهده می‌شود.

A‌ Comparison‌ of‌ Saadi‌’ s‌ Political‌ Thought‌ with‌ International ‌Relations‌ Theories

One of the most important issues that has attracted the attentions of scholars, cultural and educational policymakers, and as well as the Iranian top officials in recent years is to create the indigenous knowledge. Knowledge of International Relations has not been separated from this concern, and there has always been a debate about how much indigenous knowledge has been generated in this field? One of the fundamentals of native theories of international relations is the consideration of intellectual traditions throughout a nation›s history. Saadi is an Iranian poet who paid attention to politics and governance in his works. Accordingly, the main question ofthis research is whether Saadi›s approach to the world and relations with other nations is consistent with what theoretical tradition? For this purpose, a descriptiveanalytic method has been used. Findings of the research show that among the theories of International Relations in the twentieth century, two traditions of Realism and Idealism can be found well in Sadi›s works. What distinguishes Saa›di in this regard is the evolution of his thought of pure Realism or Idealism towards the pragmatism that is seen in few thinker and theorist.