جایگاه و نقش‌های دولت در برنامه ی سوم توسعه ی ج. ا. ایران از منظر نهادگرایی جدید

جایگاه و نقش دولت در اقتصاد و نوع این حضور، مسئله ی مهم محققان توسعه بوده است. در ایران نیز این موضوع مناقشه ی زیادی بین طرفداران تصدی‌گری دولت و ایفای وظایف حاکمیتی ایجاد کرده است. سوال مهم مقاله ی حاضر، بررسی ویژگی‌های دولت و نقش‌های آن در اجرای برنامه ی سوم توسعه از منظر نهادگرایی است. «دولت خودگردان» و «دولت خودگردان متکی بر جامعه» مهم‌ترین شاخص‌های دولت توسعه‌گرا از دیدگاه ایوانز هستند. نقش‌های تولی‌گری، تصدی‌گری، قابلگی و پرورش گری دولت نیز قانون‌مندی‌های ایوانز برای تعریف دخالت دولت در توسعه ی صنعتی است. فرضیه ی تحقیق آن است که دولت در برنامه ی سوم توسعه، در شاخص‌هایی مانند «دیوان سالاری کارآمد، استقلال نسبی دولت و خوداتکایی متکی به جامعه»، افق‌هایی برای حل مشکلات ساختاری دولت‌ ترسیم کرد، هرچند در حل آن‌ها با چالش‌هایی مواجه بود. هم چنین در این برنامه، بر گسترش برخی از صنایع تاکید شد که ایوانز آن ها را مادر صنایع لقب داده است و قدرت «سرریز» و حرکت دهنده به سایر صنایع را دارند. روش این مقاله، تبیینی و از نوع مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی است. هدف تاکید بر اهمیت جایگاه دولت در مسیر توسعه ی ایران و شناسایی نقش‌های دولت، بر مبنای دیدگاه ایوانز است تا قوت و ضعف یکی از برنامه‌های توسعه از منظر اقتصاد سیاسی مشخص شود.

The‌ Position‌ and‌ Roles‌ of‌ State‌ in‌ the‌ Third‌ Development‌ Plan‌ of‌ the‌ I.R.I‌ from‌ the‌ Perspective‌ of‌ New‌ Institutionalism

The position and roles of states in the economy and their type of presence has been an important issue for development scholars. The question of the present research is exploring the features of the state in the implementation of the Third Development Plan from the perspective of institutionalism. According to Peter Evans, selfreliance of state )meritocratic bureaucracy(, and communitybased selfreliance are the key indicatorsof the developmental states. The Custodian, Demiurge, Midwifery and Husbandry roles are Evans’ rules for defining the state intervention in industrial development. The main hypothesis is that the state in the Third Development Plan drew some horizons in indicators such as “Efficient Bureaucracy, Relative Autonomy and Communitybased Selfreliance” for solving its structural problems, but in this effort faced with somechallenges. The Plan also emphasized the expansion of some industries, which Evans described as the mother of industries that have the “overflow” power toward other industries. The method of this article is documentary research. Our goal is to emphasize on the importance of the state’s position in the development of Iran and the identification of the state roles in order to determine the strength and weakness of one of the developmentplans from the perspective of political economy.