ادب از دیدگاه مولانا

ادب، یکی از اصطلاحات مهم عرفانی است که بیشتر عرفا به آن پرداخته اند و کمتر کتاب عرفانی است که به بحث و بررسی درباره این اصطلاح نپرداخته باشد. به طوری که برخی از آنان، بابی جداگانه در آداب مختلف ذکر کرده اند. با توجه به اینکه این واژه به معنای حفظ حدود و خودداری انسان از نکوهیده های کرداری و گفتاری است؛ باید گفت که قرآن و سنت نیز در تبیین همین امر کوشیده اند که انسان باید حدود الهی را رعایت کند و شان و مقام خود را بشناسد. از آنجا که آبشخور عرفان اسلامی، قرآن و سنت است و عرفا از سرچمشه لایزال حکمت الهی بهره مند شده اند، ملاحظه می شود که اندیشه ها و دیدگاه های آنان بر اساس همین فرامین الهی شکل گرفته است، و این واژه را با توجه به آیه شریفه الحافظون لحدود الله تشریح کرده اند. در این نوشتار، سعی شده است که اصطلاح ادب، از زوایای مختلف مورد بحث قرار گیرد. ابتدا جنبه های لغوی و اصطلاحی آن با توجه به متون معتبر عرفانی مورد توجه قرار گرفته و سپس ضمن اشاره ای کوتاه به چند آیه شریفه قرآن، دیدگاههای مختلف عارفان بزرگ در این زمینه نقل گردیده است . سعی شده که از منابع معتبرعرفانی، همچون اللمع فی التصوف، کشف المحجوب، مصباح الهدایه، رساله قشیریه و ... استفاده شود تا دیدگاهها و عقاید عارفان بزرگ در این زمینه ملاحظه گردد. در پایان با توجه به مثنوی و کلیات شمس، اصطلاح ادب، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و دیدگاه مولانا در این زمینه همراه با ذکر شواهد، نشان داده شده است و در نهایت بحث با نتیجه گیری به پایان می رسد که امید است مورد استفاده علاقه مندان قرار گیرد.