بررسی زمینه ها و علل شکل گیری شورش داوود خان در قراباغ و پیامدهای آن

این پژوهش در پی یافته هایی برای این پرسشهاست که اولا: شورش داوودخان فرزند الله وردیخان از خاندان معتبر و دارای اعتبار سیاسی و نظامی در دولت صفویه، از چه عواملی نشات می گرفت و اهداف آن چه بود؟ ثانیا این شورش چه سرنوشتی پیدا کرد و چرا؟ و ثالثا پیامدهای آن چه بوده است؟ این شورش که از سنخ کشمکشهای نخبگان بر سر قدرت سیاسی بود، در سال 1042 ه. ق. در دوره شاه صفی، جانشین شاه عباس اول که سلطنتش آغاز دوره دوم حیات سیاسی صفویه محسوب می شود، به وقوع پیوست. داوودخان با تحریک تیمور از خان گرجی حاکم گرجستان، توانست او را با خود متحد نموده و به شورش علیه شاه صفی وادارد. این شورش با حمله به گنجه و قراباغ مسکن اصلی قاجارها آغاز شد و دامنه آن به مناطق دیگر به ویژه گرجستان نیز کشیده شد و اوضاع نواحی شمال غربی ایران را در دچار بحران کرد. تاثیری که این شورش بر اوضاع گرجستان و بزرگان ناراضی گرجی که همواره درصدد ایجاد بحران و رهایی از حاکمیت صفویه بودند. می توانست داشته باشد و نیز بهره برداری های عثمانیان از آن، که همواره از تحولات داخلی ایران سود می جستند، شاه صفی را بر آن داشت تا با شدت عمل این شورش را فرونشاند. با توجه به اینکه جنبش های گوناگون عصر صفویه ریشه در بسترهای تاریخی، نگرش های مذهبی، اوضاع سیاسی و تحولات اجتماعی - اقتصادی دولت صفویه داشته است، در بروز شورش داوودخان، قدرت طلبی و انگیزه های شخصی او و نیز شیوه خشن شاه صفی را در ادامه حکومت و عدم توانایی وی در برقراری قدرت را بین نخبگان عصر شاه عباس و حامیان نوپدید دولت جدید، که رقابت قدرت را بین آنها تشدید نمود، نمی توان نادیده انگاشت. در این مقاله، علل بروز شورش داوودخان و اقدامات او، تدابیر شاه صفی در مقابله با آن، و سرانجام عوامل شکست و پیامدهای شورش مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.