بررسی و تحلیل ((هستی شناسی تأویلی)) ملاصدرا

تاویل یکی از اصلی ترین فرایندهای تفکر انسان است. فیلون در سنت یهودی، اوریگنس و اگوستین در سنت مسیحی و ابن عربی و ملاصدرا در سنت اسلامی از جمله نمایندگان برجسته تفکر تاویلی اند.نگارنده در این مقال،‌ ضمن تبیین کارکرد ممتاز تاویل و اثبات اعتبار معرفتی آن، به بررسی و تحلیل جایگاه تاویل در نظام فکری ملاصدرا پرداخته است. لازمه شناسایی این بعد از اندیشه صدرایی که اینک به صورت یک تحقیق علمی ارائه می شود کاوش در بنیاد تفکر ملاصدرا است؛ زیرا در گزارش سر راست اندیشه او این بعد نمایان نمی گردد. نخستین راهگشا در این باب تحلیل نگاه ملاصدرا به حقیقت است. تلقی ملاصدرا نسبت به حقیقت با آنچه پیشینیان به نام مطابقت ذهن با واقع می شناختند تفاوت ماهوی دارد. دومین راهگشا در این باب، این است که بدانیم نگاه ملاصدرا به انسان - به عنوان یگانه موجودی که به سوی حقیقت مفتوح است - چگونه است. تلقی ملاصدرا از حقیقت به عنوان ظهور و انکشاف و از انسان به عنوان موجودی که ماهیت معینی ندارد و در سیر تکاملی خود ( بر اساس حرکت جوهری) می تواند با مراتب هستی و بطون قرآنی ( بر اساس قاعده اتحاد عاقل و معقول) متحد گردد،‌ منشا پویش و خلاقیت در پذیرش فهم های گوناگون از حقیقت است.