تحلیلی بر جایگاه و موقعیت زن در منظومه های غنایی، تعلیمی

آثار ادبی و به ویژه منظومه های ادبی آیینه تمام نمای فرهنگ ملتهاست. با مطالعه منظومه های شاخص ادبی در زبان فارسی یعنی منظومه های غنایی، تعلیمی و عرفانی به جای مانده از قرن چهارم تا اواسط قرن هفتم به این نتیجه کلی دست می یابیم که در میان منظومه های غنایی مورد نظر خسرو و شیرین نظامی از بهترین و مطلوبترین موقعیت برای رشد و پرورش شخصیت زنان در تمامی ابعاد برخوردار است. در نقطه مقابل خسرو و شیرین ، لیلی و مجنون و ورقه و گلشاه قرار دارد که مردسالاری و تعصبات جاهلانه، سرنوشت تمامی زنان و دختران آن را تحت تاثیر قرار می دهد و دختران پاک و شوریده حال را به گرداب ناکامی و مرگی اندوهبار می کشاند. در میان منظومه های تعلیمی و عرفانی نیز، زنان منظومه های عرفانی عطار از برترین موقعیت برخوردارند به طوری که در بسیاری از موارد از مردان راه حق هم گوی سبقت می ربایند و بر آنان برتری می یابند.در مرتبه بعد زنان بوستان سعدی قرار دارند که وجودشان تحت قیومت و حاکمیت بلامنازع مردان به رسمیت شناخته می شود. بدین ترتیب در نازلترین و پایین ترین مراتب، زنان حدیقه سنایی جای می گیرند که در اکثر موارد رکیک ترین دشنام ها و اهانتها در موردشان به کار گرفته می شود و شان انسانی آنها به وقیحانه ترین وجهی شکسته می شود.