ارزیابی جمعیت شناختی از تحولات آموزش عالی با تاکید بر مسئله اشتغال جوانان در ایران: وضع موجود و پیش بینی آینده

آموزش عالی در جهان امروز، از دهه های پایانی قرن بیستم، رو به همگانی شدن گذاشته و به صورت تقاضای اجتماعی جمعیت درآمده است. در نظریه سرمایه انسانی، نقش آموزش در توسعه اقتصادی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بررسی تحولات آموزش عالی در سال های اخیر در ایران حاکی از رشد سریع تعداد فارغ التحصیلان است. در نگاه اول به نظر می رسد وضعیت کنونی آموزش عالی کشور، تا حد زیادی در مسئله اشتغال جوانان تحصیلکرده تاثیرگذار است. بررسی علمی پدیده و پیش بینی آینده جمعیت آموزش عالی ایران هم از لحاظ نظـری وهم از حیث الزامات سیاستی بسیارحائز اهمیت است.مقاله درصدد است با رویکرد مسئله محوری به این سوال اصلی پاسخ دهد که با توجه به تغییرات جمعیتی، وضعیت آموزش عالی کشور از نظر تعداد فارغ التحصیلان در 25 سال گذشته چه تغییراتی کرده است؟ وضعیت اشتغال و بیکاری آنها چگونه بوده و چه تغییراتی در ده سال آینده خواهد کرد؟بررسی ساختار سنی جنسی جمعیت 18 ساله به بالا،جمعیت دارای تحصیلات عالی 24 18 ساله، سطح و روند تعداد فارغ التحصیلان و شاغلان دارای آموزش عالی، نسبت شاغلان دارای آموزش عالی به کل شاغلان و نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دارای آموزش عالی در فاصله سال های 1365 تا 1390و پیش بینی ساختار سنی جنسی جمعیت 18 ساله به بالا و جمعیت دارای تحصیلات عالی 24 18 ساله در ده سال آینده اهداف اصلی این مطالعه را تشکیل می دهند.این مطالعه از نتایج سرشمـاری درسال های 1365 تا 1390 مرکـزآمـار ایـران و همچنین با استفاده از نرم افزار اسپکتروم برای پیش بینی جمعیت هدف، بهره گرفته است. نتایج بررسی جمعیت شناختی نشان می دهد جمعیت 18 ساله و بیشتر کشور به دلیل تاثیر متغیرهای جمعیتی (بالا بودن میزان باروری کل و رشد بالای جمعیت در دهه اول انقلاب اسلامی)، در دوره زمانی 85-1375رشد 4 درصدی داشته که نسبت به دوره های متناظر با افت و خیزهایی همراه بوده است. بررسی تحولات درصد رشد سالانه جمعیت با تحصیلات عالی در کل کشور نیز از ادامه همان روند قبلی تبعیت می کند. تعداد شاغلین دارای آموزش عالی، نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه ها و سهم بیکاری فارغ التحصیلان دارای آموزش عالی از کل بیکاران در 25 سال گذشته تغییرات قابل ملاحظه ای را نشان می دهند. پیش بینی شده جمعیت 18 ساله به بالا در سال 1400 علیرغم کاهش رشد سالانه نسبت به دوره 90-1385 از 8/2 درصد به رشد 16/1 درصدی از حدود 55 میلیون نفر درسال 1390 به 61 میلیون نفر برسد. در مقابل، افت قابل ملاحظه ای را در جمعیت با تحصیلات عالی در سال 1400 تجربه خواهیم کرد.

DEMOGRAPHIC EVALUATION OF HIGHER EDUCATION CHANGES WITH EMPAHASIS ON YOUTH EMPLOYMENT ISSUES IN IRAN: CURRENT SITUATION & FORECASTING

Today, higher education tends to generalization and has emerged to social demand of population. According to human capital theory, education role has efficient in the economic development. In the recent years, changes in higher education of Iran, demonstrate a rapid growth of numbers of the university graduates. This phenomenon has effected on youth employment. The study is followed a problembased approach, and designed to answer the question, due to demographic changes, Is the higher education in terms of number of the graduates has changed in the last 25 years and how will change in the next 10 years? The aims of this paper is to identify and project the changes of the population agesex structure of aged 18 and above, higher educated population aged 1824 years, level and trend of number of the university graduates and its employed population, the share of higher educated population to all of the employees and unemployment rate of the higher educated population, 19862011. Data are mostly taken from the censuses 1986 (1365) and 2011 (1390) which are conducted by Statistical Center of Iran (SCI). Also, we used the demographic methods for population projection of target group. Results showed that we will see a remarkable changes in the coming next years (1400). It involves evaluating possible solutions into consideration by national authorities.