تحلیل روند تحوّلات سلسله مراتب شهری ایران طی سال های 85 -1365

تحلیل روند تحوّلات سلسله مراتب شهری ایران طی سال های 85 -1365 حمید رضا رخشانی نسب دکتر اصغرضرابی چکیده: طی سال های اخیر، به دلایل متعددی جمعیّت و مراکز شهری در ایران دچار تحوّل فضایی شدیدی شده که حاصل آن افزایش شهرهای کوچک و متوسط و عدم تعادل در سلسله مراتب شهری کشور است. بر این اساس، این پژوهش با هدف «تحلیل تحول فضایی شهرها و نابرابری موجود بین آنها» صورت گرفته است. روش پژوهش «توصیفی- تحلیلی» است که بر مبنای مولفه جمعیّتی و به کارگیری مدل های کمّی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، طی دوره مورد مطالعه شهرهای تهران، مشهد، اصفهان تبریز و قم در نظام شهری کشور از مرتبه ثابتی برخوردار بوده و شهر کرج به دلیل جذب سرریز جمعیّتی تهران از رتبه 13 در سال 1365 به رتبه 5 در سال 1385 صعود کرده است. علاوه بر این، سلسله مراتب شهری کشور از حالت «نیمه متعادل» در سال های 1365 و 1375، به حالت «بحرانی» در سال 1385 سوق پیدا کرده است. بنابراین با فراهم نمودن تسهیلات اقتصادی و اجتماعی در شهرهای کوچک و متوسط، می توان سلسله مراتب شهری بهینه را در ایران ایجاد نمود. واژگان کلیدی: جمعیّت شهری، سلسله مراتب شهری، شهرهای ایران، نابرابری فضایی.