تحلیل سیستمی جایگاه منطقه خراسان در نظام مهاجرتی ایران

تحلیل سیستمی جایگاه منطقه خراسان در نظام مهاجرتی ایران طی دوره 1385- 1355 دکتر محمد جواد محمودی دکتر محمود مشفق دکتر شهلا کاظمی‌پور چکیده: در این مقاله تلاش شده است، با استفاده از رویکرد تحلیل سیستمی مهاجر‌ت، جایگاه و نقش منطقه خراسان در نظام مهاجرتی کشور طی دوره 1385- 1355 مورد بررسی قرار گیرد. مبانی نظری این مقاله اکولوژی انسانی و روش شناسی آن «‌تحلیل ساختار فضایی» مهاجرت بین منطقه‌ای است. بررسی ها نشان می‌دهد که سطح، الگو و روند مهاجرت در منطقه خراسان قبل و بعد از تقسیم به سه استان، چهره‌ای کاملاً متفاوت داشته است. در دهه 1385- 1375، خراسان رضوی با میزان خالص مهاجرت 6 در هزار، دارای موازنه مهاجرتی مثبت بوده است، در حالی‌که استانهای خراسان شمالی و جنوبی به ترتیب با میزان خالص مهاجرت 31- و 16- در هزار دارای موازنه مهاجرت منفی بوده‌اند. طی دو دهه گذشته مبدا اصلی مهاجران وارد شده به منطقه خراسان عمدتاً سیستان و بلوچستان، سمنان‌، مازندران و تهران بوده‌اند. همچنین استان خراسان رضوی جزی سه مکان اصلی بوده است که همواره مهاجران سایر نقاط کشور ترجیح داده اند به آنجا مهاجر‌ت کنند. طی دو دهه گذشته خراسان رضوی بعد از سه استان تهران، خوزستان و اصفهان همواره یکی از مهم ترین مناطق پرتماس مهاجرتی کشور بوده است، در حالیکه استانهای خراسان شمالی و جنوبی دارای کمترین تماس مهاجرتی با سایر نقاط کشور بوده‌اند. این مطالعه نشان می دهد که استان خراسان رضوی دارای پدیده بزرگ سری شهری یا همان نخست شهری است. واژگان کلیدی:تحلیل سیستمی، ترجیح مکانی، میزان خالص مهاجرت، میزان تماس مهاجرتی، بزرگ سری شهری.