اثرات اقتصاد کلان سالخوردگی جمعیت در ایران

در سال‏های اخیر به‌‌‌دلیل افزایش امیدزندگی و کاهش مداوم در باروری، جمعیت بسیاری از کشور‏ها از جمله ایران با تغییرات مهمی در ساختار سنی روبه‌‌‌رو شده‏ است. ایران یکی از چند کشور جهان، از نظر سرعت سالمندی جمعیت است، لذا این وضعیت یک نگرانی جدی برای سیاست‌‌‌گذاران کشور محسوب می‌‌‌شود. هدف این مقاله بررسی اثرات اقتصاد کلان سالخوردگی جمعیت در ایران با تاکید بر اثر ویژه آن برپایداری مالی و سیستم تامین اجتماعی است. برای این منظور الگوی نسل‌های همپوشان 60 دوره‌ای برای اقتصاد ایران شبیه‌سازی گردید. نتایج نشان می‌‌‌دهد که سالخوردگی جمعیت تاثیر منفی بر رشد اقتصادی می‌‌‌گذارد، سبب ایجاد اختلال در ثبات بودجه دولت و تحریف قیمت‌‌‌های عوامل در بازار کار می‌‌‌شود و تضعیف عملکرد حمایتی سیستم تامین اجتماعی را به‌‌‌همراه‌‌‌ دارد. همچنین، برای بررسی‌ ‌پایداری مالی این اقتصاد سالخورده چهار طرح اصلاحاتی؛ یعنی، اصلاحات مالیات بر درآمد، اصلاحات مالیات بر مصرف، اصلاحات با هدف کاهش هزینه‏های دولت و اصلاحات همزمان در مالیات بر دستمزد و نظام بازنشستگی پیشنهاد گردید. نتایج شبیه‌‌‌سازی با توجه به اصلاحات مالیاتی نشان می‌‌‌دهد که افزایش مالیات بر مصرف، نسبت به گسترش پایه مالیات مستقیم، سود کمتری خواهد داشت. اصلاحات مالیات بر درآمد کمترین ضرر را برای رشد اقتصادی داراست و هیچ تاثیر قابل‌‌‌توجهی در بهبود بودجه ندارد. اصلاحات با هدف کاهش هزینه‌‌‌های دولتی نیز به تنهایی باعث بهبود پایداری مالی عمومی نمی‌‌‌شود، اما تاثیر اقتصادی منفی بر رشد اقتصادی دارد. اصلاحات همزمان در سیستم مالیاتی و بازنشستگی، می‌‌‌تواند تاثیر مثبتی بر روی امور مالی عمومی ایجاد کند، اما این بهبود با کاهش رشد اقتصادی و مصرف سرانه حاصل می‌‌‌شود.