تحلیل روانشناختی تیپ شخصیّتی «پادشاه» در داستان پادشاه و کنیزک مثنوی بر مبنای الگوی اناگرام

اناگرام یکی از الگوهای مهم شناخت شخصیّت در روانشناسی نوین است که با به‌کارگیری آن می‌توان نوع تیپ شخصیّتی هر فرد را از میان تیپ‌های نه‌گانه بازشناخت. مولوی در مثنوی همانند یک هنرمند سترگ به خلق شخصیّت‌ها پرداخته‌است و همچون روانشناسی چیره‌دست از لایه‌های درونی شخصیّت‌های داستان‌های خود آگاه است. یکی از داستان‌های مهم و برجسته ادبی تعلیمی در مجموعه حکایت‌های دویست‌و‌چندگانه مثنوی، داستان «پادشاه و کنیزک» است که پادشاه نقش اوّل یا شخصیّت اصلی این داستان را اجرا می‌کند. مولوی با شیوه‌های مختلفی که در شخصیّت‌پردازی به‌کار برده، مسیر شناخت نوع شخصیّت پادشاه را بر اساس الگوی اناگرام هموار ساخته‌است. فضای کلی داستان، گفتار، اعمال، رفتار و ارتباط پادشاه با شخصیّت‌های دیگر و نیز جایگاه فردی و اجتماعی او، زمینه این نوع بررسی و تحلیل را فراهم کرده‌است. این جستار به شیوه تحلیلی توصیفی بر آن است تا ویژگی‌های شخصیّتی پادشاه را بر اساس تیپ هشتم الگوی اناگرام که همان تیپ «حاکم، رئیس و کنترل‌گر» (challenger) است، با استناد به محتوای داستان پادشاه و کنیزک بررسی و تحلیل کند و یافته‌ها را به‌صورت شکل و جدول ارائه نماید.

A Psychological Analysis of the Personality Type of King in Masnavi’s Story of ‘King and Maid’ Based on the Model of Enneagram

Enneagram is one of the important patterns for character recognition in modern psychology that can be used for the recognition of a person’s personality type from among the nine possible personality types. Rumi, in his Masnavi, has masterfully created characters like a great artist and is aware of the hidden layers of his created characters like a great psychologist. Among a collection of more than two hundred stories in Masnavi, "The King and the Maid" is the one of the prominent literarydidactic ones where a king runs the first role. Rumi has applied different approaches for characterization that has made possible the recognition of the king’s personality type based on the Enneagram pattern. The overall atmosphere of the story, sayings, actions, behaviors and the king’s communication with other characters and his personal and social place has made possible this type of study and analysis. This study which had a descriptiveanalytic research design aimed at analyzing the king’s personality type based on the eighth personality type (Boss and ruler) on the Enneagram pattern