شاهنامه در تاریخ وصّاف

شاهنامه فردوسی یکی از برجسته‌ترین شاهکارهای ادب فارسی است که نگاه سرایندگان و نویسندگان بسیاری را به سمت و سوی خود کشانده و آنان را از ظرفیّت‌های بی‌شمار خود بهره‌مند ساخته است. در کنار تقلیدهای نه چندان موفّق از این اثر، تضمین ابیات و بهره‌گیری از حال‌و‌هوا و فضای حماسی آن در غالب آثار ادب فارسی به چشم می‌خورد. یکی از آثاری که شاهنامه در آن نمود بارزی دارد، تاریخ وصّاف است. وصّاف در عصری به شاهنامه روی آورده که جریان حماسه‌سرایی رو به افول است، امّا او با بهره‌گیری از ابیات و ظرفیّت‌های محتوایی، زبانی و بلاغی شاهنامه، بر ارزش و اعتبار اثر خود افزوده است و منبعی قابل اعتماد برای بررسی صحّت و سقم برخی از ابیات شاهنامه در اختیار پژوهندگان این شاهکار ادب فارسی قرار داده است. شاهنامه‌گرایی وصّاف پاسخ هوشمندانه به نیازهای روحی و روانی ایرانیانی است که طعم تلخ شکست از مغولان، آنان را در یاسی جانکاه فرو برده بود. از این رو، وصّاف با یادکرد شکوه ایرانیان در قالب اشعار ماندگار فردوسی، می‌کوشد روح امید در کالبد نیمه‌جان ایرانیان معاصر خود بدمد. این مقاله با روشی توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، گونه‌های بهره‌گیری وصّاف از ابیات شاهنامه و علل و عوامل آن را بر مبنای مجلّدات پنجگانه تاریخ وصّاف مورد نقد و بررسی قرار داده است.

Shahnameh in Vassaf's History

Ferdowsi's Shahnameh is one of the main masterpieces of Persian literature that has attracted the attention of many poets and writers and has imparted them from its unlimited capacities. In spite of rarely successful imitations, successful use of its verses and its heroic state can be found in many literary works. A work that has been under the direct influence of Shahnameh is Vassaf. Vassaf studied Shahnameh in a period of time when epic was on the verge of to cadence, but he increased its values by the use of verses, and the capacity of content, language and rhetoric of Shahnameh. It is a reliable source for the accuracies and inaccuracies in Shahnameh's verses and is available for the researchers of this literary masterpiece. The inclination of Vassaf to Shahnameh is am intellectual answer to the mental and spiritual needs of Iranians who drown in a tiresome despair for the bitter taste of failure from Maghols. Vassaf tried to blow a hopeful spirit to the midlive corpuses of contemporary Iranians by the remembrance of Iranian glory in the inherent poems of Shahnameh. This paper is a descriptive, conceptual, and adaptative criticism of Vassaf's use of Shahnameh.