جستجو، عنصر ثابتِ بُن‌مایه اصلی داستان دقوقی در مثنوی مولوی

داستان پردازی و آوردن حکایات، تمثیلات و به طور کلّی طرح «قصّه در قصّه» از ویژگی های ساختار روایی مثنوی است. از میان داستان های مثنوی، داستان نمادین دقوقی، چیره‌دستی مولانا را در داستان پردازی نمایان می سازد. این داستان، قصّه ای است حادثه پردازانه که در آن شخصیّت اصلی با وقایع شگفت‌آوری که سال‌ها در آرزوی تحقّق آنها بوده، به تصویر کشیده شده است. هدف مقاله حاضر بررسی داستان دقوقی برحسب مولّفه های روایت شناختی با تکیه بر عنصر بُن مایه ثابت است، مساله اصلی آن تبیین بُن مایه های ثابت این داستان برحسب مولّفه های روایت شناختی است که به روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. پراپ عنصر ثابت و عنصر متغیّر را واحدهای کمینه گزاره روایی معرّفی می کند. بُن مایه هایی که موقعیّت را تغییر می دهند، «بُن مایه های پویا» و بُن مایه هایی که تغییری در آن پدید نمی آورند، «بُن مایه های ایستا» خوانده می شوند. نتیجه این بررسی نشان می دهد که «جستجو» و «دعا» عنصر ثابت بُن مایه اصلی و موتیف های تکرار شوندهاین داستان هستند که تصاویر خیالی و داستان پردازی در لایه هایی از آن و جنبه های فیزیکی در سطوح دیگر این روایت آشکار می شود.