سقف مُقَرنَس (تحلیل شکل هندسی دایره در دیوانِ حافظ)

سبکِ معماریِ هر دوره، بازتابی از طیفِ اندیشه گان و گفتمانِ آن دوره است و به تَبَعِ دیگرگونیِ اوضاعِ اجتماعی و فرهنگی، دیگراندیشی و دیگربینی در تمامی سطوحِ آگاهیِ آدمی رخ می دهد. گفتمانِ مسلّطِ هر دوره، بینش و خوانشی دیگرگون را می طلبد. یکی از مواردی که در عصرِ حافظ نیازمندِ دیگرخوانی است، معماری در دفترِ حافظ است. واژگانِ معماری در دیوان حافظ دامنه‌ی گسترده ای دارد و جالب تر این که این واژگان، در زیر ساخت و روساختِ کلام هم نشینِ واژگان ایهامی و عرفانی شده است و این مورد، چشم اندازی دیگر به سویِ هنر ِحافظ می گشاید که تاکنون ناگشوده مانده بود. با بررسی این واژگان می توان با جنبه هایی از علوم دوره‌ی یاد شده از جمله مردم شناسی، جامعه شناسی، سبک معماری و ... آشنا شد و جنبه هایی را که در قِبابِ ابهام قرار دارد، به سطحِ وضوح ارتقا داد. مسلماً نمی توان ادعا کرد که حافظ خودآگاهانه این واژه گان را در کنارِ هم قرار داده است یا ناخودآگاهانه. آیا معماری را در مکتبی به درس نشسته، از اَسفار معماری سَبَق ها خوانده است؟ یا با روحِ زمان عجین بوده، در مکتب ناخودآگاهِ جمعی با فراستِ خود دریافته است؟ از میانِ اشکالِ هندسیِ مربع، مثلث، دایره و ... در معماری، حافظ بیش از همه به شکلِ دایره گرایش دارد که این پژوهش در صددِ علت یابیِ گزینشِ شکلِ هندسیِ دایره، نسبت به سایرِ اشکال در دفترِ حافظ است.