تعامل و تقابل سیاست‌ورزی و دین از منظر شاهنامۀ فردوسی

در دورۀ باستان همواره ارتباط معناداری میان اصول و ارزش‌های سیاسی و اندیشه‌های دینی وجود داشته است. از این ‌بین نخستین اصل، تعامل یا تقابل دین و حکومت‌داری است که با استناد به حماسۀ فردوسی یکی از ارکان مهم ساختار سیاسی ایران باستان بوده و در متون ادبی به آن  پرداخته ‌شده است. در ایام قدرت پادشاهان ایران باستان رابطه میان این دو، گاه با تعامل و گاه با تقابل همراه بوده است. در خلال مطالب شاهنامه، اشارات بسیاری به این موضوع شده است. در این جستار تلاش شده ضمن تحلیل موارد تعامل و تقابل بین این دو متغیر از منظر شاهنامۀ فردوسی، موارد تقابل و دلایل آن را از متن شاهنامه احصا و ضمن تجزیه‌ و تحلیل نشان داده شود که این تقابل‌ها چگونه در سیستم حکومت‌داری تاثیر گذاشته است. این پژوهش به روش تحلیلی– توصیفی انجام‌ شده و ساختار نهاد حکومت و دین به ‌مقتضای هر دوره دسته‌بندی، سپس هر یک از دو متغیر با شواهد و قرائن تحلیل ‌شده است. ضمن این پژوهش مشخص شد که در موارد متعددی تقابل بین این دو به نتایج مهمی منجر شده و همچنان که فرّه ایزدی، نشانی است از وجود رابطۀ عمیق میان حاکمیت و دین، تقابل این دو به نابودی ساختار سیاسی و نظام اجتماعی منجر شده است.

the interaction and confrontation of politics and religion inferdowsi's shahnameh

in ancient times, there has always been a significant relationship between political principles, values and religious ideas. one of the key pillars of the political structure of ancient iran is the interaction or confrontation between religion and governance, as depicted in ferdowsi's epic and discussed in literary texts. throughout the reign of ancient iranian kings, the relationshipbetween these two entities varied between interaction and confrontation.this essay aims to analyze the interactions and confrontations betweenreligion and governance as portrayed in ferdowsi's shahnameh. by examiningthe text, we will identify the confrontations and their underlying reasons, andexplore how these conflicts influenced the governance system. this researchwas conducted by analytical-descriptive method and the structure ofgovernment and religion was classified according to each period, then eachof the two variables was analyzed with evidence. during this research, theresearcher has found that in many cases, the confrontation between the twohas led to important results, and as the divine glory is a sign of the existenceof a deep relationship between governance and religion, the confrontationbetween the two has led to the destruction of the political structure and socialsystem.