نقد عرفان خراسان در مقالات شمس تبریزی

جریان عرفان عاشقانه خراسانی دارای سنّت سلوکی خاصی با محوریت مفهوم عشق است. پس از انتشار مقالات شمس تبریزی یکی از موضوعات مورد توجه این بود که شمس امثال بایزید از پیران خراسان و حتی جنید، حلاج و ابن‏عربی را نیز قبول ندارد. در این پژوهش مشخص می‏شود که عمده نقد شمس به شخصیت این افراد نیست، بلکه به شیوه عرفانیِ ایشان است. واقعیت این است که شمس تبریزی یکی از برترین منتقدان عرفان خراسان بود که خود نیز به این جریان تعلق داشت. برای اثبات این مدعا ابتدا ویژگی‏های مهمِ سلوک خراسانی همچون تاکید بر ریاضت، سکر، شطح و فنای در پیر بیان شده آنگاه دیدگاه‏های شمس درباره این ویژگی‏ها تبیین و تحلیل شده است. شمس با نظام خانقاهی مستقر در عرفان خراسان و سنّت‏هایی چون خرقه دادن و خرقه گرفتن مخالف بود. وی ریاضت‏ها و چله‏نشینی‏های متداول را یک انحراف جدی می‏دانست. احوالی چون سکر و شطحیات ناشی از آن را نیز از ناکارآمدی‏ها و نواقص این سنّت سلوکی می‏دانست. از مهم‏ترین دستاوردهای بحث آن است که شمس به دنبال رجعت به سنّت نخست خراسانی بود؛ زیرا اتکای تصوف را به نظام خانقاهی موجود، قابل قبول نمی‏دانست. او می‏کوشید تصوف را به سوی وابستگی به ولایت معنوی مشایخ و آموزه فنای در پیر سوق دهد.

critique of khorasan mysticism in shams tabrizi articles

the current of khorasan romantic mysticism has a special style tradition centered on the concept of love. after the publication of shams tabrizi's articles, one of the topics of interest was that shams did not accept the likes of bayazid from the elders of khorasan and even junaid, hallaj and ibn arabi. in this research, it is clear that the main criticism of shams is not onthe personality of these people but on their mystical method. the fact is thatshams tabrizi was one of the top critics of khorasan mysticism who wasalso affiliated with this school. to prove this claim, important features ofkhorasan behavior such as emphasis on austerity, sokr, shath andannihilation in the sheikh have been stated. and then shams' views on thesefeatures are explained and analyzed. shams was opposed to the monasticsystem based in khorasan mysticism and customs such as wearing a cloak.he considered conventional austerity a serious deviation. he also consideredconditions such as sokr and shath as inefficiencies and shortcomings of thisbehavior. one of the most important achievements of this discussion is thatshams sought to return to the original way of khorasan because he did notconsider sufism's reliance on the existing monastic system acceptable. hetried to lead sufism to dependence on the spiritual guardianship of the sheikhand the doctrine of annihilation in the sheikh. the research method isdescriptive and analytical and relies on library resources.