نوآوری‌های مولانا در سه قالب شعری غزل، رباعی و قطعه

بررسی قصه‌‌گویی مولانا در قالب مثنوی، تحقیق درباره‌ روایت‌های او را در قالب‌های دیگر شعر مورد غفلت قرار داده‌ است. در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی، ظرفیت‌های قصه‌گویی مولانا در قالب‌های شعری غزل، رباعی و قطعه را بررسی کرده و دریافتیم اگرچه شاعران فارسی‌زبان در زمینه‌ صورت شعر، بیشترین محدودیت‌ها را داشته‌اند، اما شاعر خلاقی مانند مولانا توانسته ‌است در همین تعداد قالب‌های شعر فارسی -بسته به شرایطی که در کلیت یک روایت مشاهده می‌کرده ‌است- برای صورت‌بخشی به آن روایت از فرم هنری متناسب با آن کمک بگیرد و از آنجا که شکل و فرم یک اثر روایی وقتی به کمال هنری خود نزدیک می‌شود که بتواند مناسب‌ترین شکل بیانِ محتوای مرتبط با آن را ارائه دهد در قصه‌گویی عرفانی به پویایی در فرم برسد. بر همین اساس او غزل را برای بازنمایی رخدادهایی که در نتیجه شدت تاثرات عاطفی‌اش در مکاشفات عرفانی با آن روبه‌رو می‌شده‌، برگزیده ‌است. با ساختار منسجم و یکتای رباعی، تجارب برق‌آسا و بسیط عرفانی‌اش را هماهنگ کرده‌ است. از بدایع قصه‌گویی او در قالب قطعه اینکه از 17 قطعه- قصه‌ او، 15 قطعه در بیان قصه‌های رمزی است که وحدت مضمون در این قطعات، القاگر وحدت در کلیت تجربه‌های روحانی او است. بنابراین، ساختار خاص و شکلی قصههایش، نحوه‌ ظهور این قصه‌ها در قالب‌های خاص داستانی را مشخص کرده ‌است. همچنین در مقام مقایسه، 2.84 درصد قصه‌گویی او در غزل است در حالی‌که او  10.27 درصد رباعی- قصه و 7.05 درصد قطعه- قصه دارد و این نشان می‌دهد که مولانا بعد از مثنوی، بیش از هر قالبی در رباعی قصه گفته‌ است.

rumi’s innovations in three poetry forms: ghazal, ruba’i, and stanza

the study of rumi’s storytelling in the form of masnavi has neglected the study of his narratives in other forms of poetry. in this article, through a descriptive-analytic method, we study the capacity of rumi’s storytelling in poems of ghazal, ruba’i, and stanza. we found that although persian poets had the most constraints in the field of poetry, a creative poet like rumi could have been in the same number of persian poems, depending on the circumstances in which the narrative was viewed as a whole, to formulate the narrative from an artistic form appropriate to get help. on this basis, he chose the ghazal to represent the events that were followed by the emotional effects of his emotional revelations. with a cohesive, unique structure, he has adapted his wisdom and mystical wisdom. from the narrative of his storytelling in the form of stanza that consists of 17 stanza of his poem, 15 pieces in the expression of the narrative stories, the unity of the theme in these pieces, is the cause of unity in the totality of his spiritual experiences. therefore, the specific structure and style of his stories have revealed the manner in which these stories appeared in particular story forms. also, in comparison to 2.84%, his storytelling is in a ghazal, while he has 10.27% of the quatrains and 7.05% of the story, and this shows that after the masnavi, maulana has said more than any figure in the ruba’i.