تاثیر پیکرگردانی بر تغییر جایگاه شخصیت در پاره‏ای از قصه‏های عامه (با نگرش به نظریۀ «شخصیت» از دیدگاه کلود برمون)

پیکرگردانی یا ترنسفورم به تغییر ماهوی شخصیت انسانی یا غیرانسانی بر اثر نیرویی فرازمینی اطلاق می‌شود. مقالۀ حاضر بر آن است که این استحالۀ ماهوی شخصیت‏های قصه‏های عامه را در چهارچوب نظریۀ روایت‏شناسی کلود برمون مورد بررسی قرار دهد. کلود برمون در طبقه‏بندی نقش شخصیت در روایت داستانی، شخصیت‏های «کارگزار» و «کارپذیر» را براساس بسط نظریۀ تقابل دوگانۀ لوی استروس در مورد شخصیت‏های کنش‌گر مورد نظر ساخت‌گرایان مطرح کرد. کارگزار در قصه، نقشی فعال، موثر و پویا دارد و نقطۀ مقابل آن، کارپذیر دارای نقشی منفعل و تاثیرپذیر است. پژوهش حاضر برآن است به این پرسش پاسخ دهد که براساس نظریۀ برمون، پیکرگردانی در قصه‏های عامه، چگونه می‏تواند منجر به تغییر کارکرد شخصیت شود و به تبع آن، جایگاه و نقش شخصیت را در قصه از کارگزار به کارپذیر و یا برعکس دگرگون سازد؟ این پژوهش از طریق گردآوری منابع به روش کتابخانه‏ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی قصد دارد با استدلال‏های خود به این نتیجه برسد که به طور مشخص در چهار قصۀ برگزیده از ادب عامه شامل «بلبل سرگشته»، «ماه‏پیشانی»، «نمکی» و «چل‏گیس» که به عنوان نمونه‏های مورد پژوهش انتخاب شده‏اند، پیکرگردانی سبب می‏شود که شخصیت داستانی، پس از استحاله در طول قصه از لحاظ تاثیرپذیری از کنش دگرگون شود، کنش‏های جدیدی خلق کند و یا از کنش‏های جدید متاثر شود و در نتیجۀ آن از کارگزار به کارپذیر و یا از کارپذیر به کارگزار تغییر جایگاه بدهد.

the effect of transformation on changing the role of characters in the selection of folk tales

transformation in fictional narratives is referred to the essential changes of human or inhuman characters by a supernatural force. the present article is intended to examine this essential transformation of the characters of folk tales in the context of claude bremond’s narrative theory. in classifying the role of the character in the narrative, claude bremond proposed the agent and the patient characters based on the extension of levi-strauss’s binary oppositions theory of actant characters. the agent has an active, effective, and dynamic role in the story, and on the other hand, the patient is passive and impressible. the present study seeks to answer the question: according to bremond’s theory, how the transformation in folk tales can lead to change in the function of the character and consequently, the status and role of the character in the story, from agent to patient and vice versa? this study, through referring to the library sources and by descriptive-analytical methods, in four specific folktales as the case studies, intends to conclude that transformation causes the main and sub characters, to create new actions or be affected by the new ones, after the transubstantiation. and as a result, they change from an agent to a patient or vice versa.keywords: transformation, claude bremond, agent, patient, folk tales.introductionin the folk literature of iran, relatively countless examples of transformation can be seen. transformation means changing the shape and nature of humans or objects and creatures in such a way that they appear in a new form. the essential change in their character by means of a transcendental force causes the emergence of unprecedented characteristics in them that did not exist in them before that. the appearance of these new features in the character affects his activism more than anything else. this change in action leads to a change in the approach and position of the character in every folk tale and changes the character’s level of passivity and activism to a great extent.