بینامتنیت در مثنوی‌های عطار نیشابوری با حدیقۀ سنایی

نظریۀ بینامتنیت یکی از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون است. این نظریه ابتدا از نشانه‌شناسی فردیناند سوسور مایه گرفت و به بررسی روابط موجود در بین متون می‌پردازد. چراکه در هر متنی اشاراتی به آثار پیش از آن وجود دارد؛ به‌بیان‌دیگر، متون جدید زاییده متن‌های پیش از خود هستند. ژارژ ژنت نظریۀ بینامتنیت را به کمال خود رسانده است. ژنت، بینامتنیت را به سه دسته تقسیم می‍کند که در قالب حضور صریح و اعلام‍شده، پنهان و غیرصریح یا ضمنی یک متن در متن دیگر، قابل‌بررسی است. در این مقاله ابتدا حکایات مثنوی‌های عطار بر اساس این نظریه دسته‌بندی‌شده؛ سپس متن پیشین حکایات در حدیقۀ سنایی یافت شده و پس‌ازآن خوانش بینامتنی حکایات بر اساس نظریۀ بینامتنیت ژنت در این سه حوزه، همراه با نمونه، تحلیل کاربردی و بیان تشابهات و تفاوت‌ها ازنظر حجم مطالب، شخصیت‌ها، اهداف دو نویسنده و نکات بلاغی مطرح‌شده میان حکایات ارائه شده است. بر اساس این بررسی یازده مورد در مثنوی‌های عطار پیوند بینامتنی با حدیقۀ سنایی دارند. در این سه حوزۀ یادشده، یک مورد حکایت از نوع بینامتنیت صریح آشکار است که از نوع «اقتباس» است. همچنین هشت مورد بینامتنیت تعمدیپنهان و دو مورد بینامتنیت ضمنی یافت شده است.

Intertextuality in Attar’s Masnavi with Sanāʾī’s Hadīqat alHaqīqah

Intertextuality theory is one of the New Approaches to Reading and Criticizing Texts. This Theory First was Taken from Ferdinand Saussure’s Semiotics and Examines the Relationships between Texts, in every Text there are References to Earlier Works. In other Words, New Texts are Born from Preexisting Texts. Gérard Genette has Consummated the Theory of Intertextuality and he Divides Intertextuality into three Categories, which can be Examined in the form of: Explicit and Announced Presence, Hidden, not Explicit or Implicit Presence of one Text in another. In this article, the Anecdotes of Attar’s Masnavi are first Classified According to this Theory, Then the Preexisting Text of the Anecdotes is Found in the Sanāʾī’s Hadīqat alHaqīqah, After that, the Intertextual Reading of Anecdotes is Presented based on the theory of Genetics Intertextuality in these three Areas, Along with Examples, Practical Analysis of Similarities and Differences in Terms of volume, characters, goals of the two authors and rhetorical points between the Anecdotes. According to this Study, eleven Intertextual Attar’s Couplet Relate to Sanāʾī’s Hadīqat alHaqīqah. In these three Modules, there is one case of Explicit Intertextuality which is Eqtebās. There were also Eight cases of Intentionalhidden Intertextuality and two case of Implicit Intentionality.