سیمای هویّت ایرانی در منظومۀ دفتر دلگشا با تکیه بر بازآفرینی‌های شاهنامۀ فردوسی

تاریخ‌نگاری منظوم به عنوان یکی از اقسام تاریخ‌نگاری از دورۀ مغول به بعد به دنبال رونق تاریخ‌نگاری شکل گرفته است. در این تاریخ‌نگاری همانطور که از اسم آن بر می‌آید تاریخ به صورت نظم نوشته شده است. تاریخ‌نگاری منظوم هم از جهت بازسازی برخی از حوادث تاریخی این زمان و هم از لحاظ نشان دادن شواهدی از احیای روح ایرانی و زبان فارسی اطلاعات زیادی به‌دست می‌دهد. با وجود اینکه دورۀ ایلخانی و تیموری از مهم‌ترین دوره‌های شاهنامه‌سرایی و تاریخ‌نگاری منظوم در ایران است و منظومه‌های تاریخی بسیاری در این عصر به وجود آمده‌اند، اما این نوع تاریخ‌نگاری، کمتر مورد پژوهش محققین قرار گرفته است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی تحلیلی به انگاره‌های هویت ایرانی در «منظومۀ دفتر دلگشا»ی صاحب شبانکاره‌ای بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در نظر صاحب شیانکاره‌ای، تاریخ و گذشته تاریخی مهم‌ترین نقش را در احیا و بازسازی هویت ایرانی در دوران اسلامی داشته است. نگرش عمیق شاعر نسبت به فردوسی و تحت تاثیر شاهنامه باعث شده است تا او بارها در منظومۀ خود به شخصیت‌ها و قهرمانان شاهنامه اشاره کند  و گاهی حتی ممدوحان خویش را برتر از پهلوانان شاهنامه هم می‌داند.

Persian Identity Aspects in Delgosha’s System of Poems based on Shahnameh’s Ferdowsi Re-creations

Poetic historiography has been formed as one of the historiographical forms of the Mongolian period, following the advent of historiography. In this historiography, as its name implies, history is written in order. The poetic historiography provides a lot of information about the reconstruction of some of the historical events of this time and in terms of showing evidence of the revival of the Iranian and the Persian language. Although the Ilkhani and Timurid periods are the most important periods in Iran’s poetic historiography, and many epopees have been created in this age, this kind of historiography has been less studied by researchers. The present research seeks to study the ideas of Iranian identity by a descriptiveanalytical method in the poem called Daftar Delgosha by Saheb Shabankareh. The results of the research show that, in Saheb Shabankareh’s opinion, the history and historical past have played the most important role in the restoration and reconstruction of the Iranian identity in Islamic times. The deep view of the poet towards Ferdowsi and the influence of Shahnameh have led him to repeatedly refer to the characters and heroes of Shahnameh in his poem. Sometimes even his heroes consider themselves superior to the champions of Shahnameh.