محتسب شیخ شد و فسق خود از یاد ببرد (شگردهای تقابلی حافظ با شاه محتسب)

حافظ نظریه‌پرداز و منتقدتیزبینی است که با شگردهای خاص هنری و به زبان طنز در مسائل مهم انسانی و اجتماعی ورود پیدا می‌کند و با تبیین و تحلیل آن‌ها، مدعیان و متولیان را به چالش می‌کشاند. یکی از این موارد، «حسبه و محتسب» است. او به عنوان شاعر منتقد و طنزپرداز با انواع کج‌روی‌ها و بدعت‌ها مبارزه می‌کند، اما آنچه در این میان وجه‌ خاص به خود گرفته و حافظ را در مبارزه مصمم‌تر می‌کند؛ محتسب است، چراکه عملکرد بد او می‌تواند به اصل دین آسیب بزند. از این رو، حافظ با تمام توان هنری و قدرت شاعری طی دو مرحله‌ ثبوتی و اثباتی و با هفت طریق: 1 نقد خود، 2 بیان گستردگی فسق، 3 تجاهل‌العارف، 4 حقیقت‌نمایی دینی، 5 رفتار متناقض، 6 مستی محتسب و 7 خونریزی محتسب به مقابله با این دشمن خطرناک که مستقیم دین را نشانه گرفته می‌رود تا با نقد و نظر صحیح، هم حقیقت زیبای دین را روشن سازد و هم چهره‌ زشت مدعیان را. در این مقاله سعی شده است به روش توصیفی تحلیلی و برمبنای تعقّلی منطقی این نقد و نظر تبیین شود.

Muhtasib Become Shikh and Forgot His Deviation (Hafez’s Contradiction Method with Muhtasib King)

Hafez is a theorist and critical critic who enters into important human and social issues with an artistic and humorous method and challenges their claimants and custodians by explanation and analysis. Hisba and Muhtasib are one of these issues. He is a critically acclaimed and humorous poet fighting with all kinds of crooks and heroes. But what makes Hafez more distinct in this particular regard is Muhtasib. Because his poor performance can damage the origin of religion. Hafez is thus confronting this dangerous enemy who directly targeted religion with his full of artistic power and poetry power through two stages of demonstration and affirmation in seven ways 1 his own critique 2 the expression of the extent of deviation 3 familiarity ignorance (the expression of the ignorance of a poet or a theologian of one obvious thing) 4 real view of the religion 5 paradoxical behavior 6 drunkenness of Muhtasib 7 killing the Muhtasib. He wants to explain the beautiful truth of religion and the ugly face of the claimants with the correct critique. In this paper, we have tried to explain this critique by the descriptiveanalytical method based on rational reasoning.