نقد و بررسی برخی از ابهامات تاریخ جهانگشای جوینی

یکی از موثق ترین منابع مطالعۀ عهد مغول، «تاریخ جهانگشای جوینی» است که هم از نظر ادبی و هم از نظر تاریخی، اثری سترگ و درخور توجه است. با اینکه تاکنون شرح ها و تعلیقات متعددی دربارۀ این اثر سترگ نوشته و سعی شده که گره از فروبستگی ها و ابهامات آن گشوده شود، اما هنوز به نظر می رسد که برخی از عبارات، آنچنان که بایسته است، شرح و تبیین نشده و برخی از دیدگاه های شارحان محترم با بافتار متن ناسازوار است. از این رو، در این جستار کوشش شده که با روشی توصیفی تحلیلی با توجه به قراین درون متنی و برون متنی برخی از عبارات تاریخ جهانگشا بازبینی و معنایی درخورتر ارائه شود؛ چنانکه عبارات «باد بر کسی جستن»، «خیمه به صحرا زدن»، «قواد»، «از راه تهتّک در کشتی نشستن»، «از تمکن رجوم بر هجوم امتناع نمودن»، «اندیشه داشتن»، «لعل ممسوح»، «مستدفئی»، «حشر»، «نفار»، «صادر و وارد»، «ابنه»، «براز»، «فرا آب دادن» و موارد دیگر در این جستار تشریح شده است.

An Analysis of Some Ambiguities of Jahangosha-ye Juwayni’s History

Jahangoshaye Juwayni’s history is one of the most valuable classical Persian prose texts, that is very important in both historical and literary terms. While many explanations have been written about this great work and tried to explain the difficulties and ambiguities of it, still it seems that some expressions have not been explained as they should, and some of the comments of respected commentators are inconsistent with the context of the text. Therefore in this article, we have tried to review some difficulties and ambiguities of Jahangoshaye Juwayni’s History according to the intertextual and textual evidence to present more appropriate meaning. So the idiomatic expressions Bad bar kasi jastan, kheumeh be Sahra zadan, Ghovvad, az rahe tahatok dar keshti neshastan, az tamakkon rojoom bar hojoom emtenaa kardan, andisheh dashtan, laal e masooh, mostadfea, hasher, nefar, sader vared, obneh, beraz, fara ab dadan, etc were analyzed.