تحلیل شناختی استعاره‌های دل در مرصادالعباد

در این مقاله به بررسی استعاره های مفهومی با محوریت بن مایه‌ دل در «مرصادالعباد» پرداخته می شود تا طرز تلقّی نجم رازی  به عنوان نویسنده‌ یکی از امهات آثار منثور فارسی در تاریخ نثر عرفانی از نظر مفهوم کلیدی دل روشن شود. برای این منظور، پس از استخراج استعاره های زبانی، گزارشی از استعاره های دل ارائه، سپس تشخیص استعاره های مفهومی انجام شده و پس از پردازش و تحلیل آن‌ها درنهایت این نتیجه حاصل شده که استعاره پردازی های رازی برخاسته از سه استعاره‌ اصلی است که عبارتند از: «دل ماده است»، «دل مکان است» و «دل انسان است». مراحل شناخت و دریافت اندیشه‌ شیخ، حول محور مفهومی‌سازی دل به مثابه‌ مکان می گردد. فراوانی قلمرو مبدا مکان از آن جهت است که همه‌ احوال بر دل سالک وارد می شود. انتخاب بیشتر قلمروهایی که با دربار و پادشاه در ارتباطند، بیانگر دیدگاه درباری و وابستگی او به دربارها است. همچنین انتخاب بیشتر استعاره ها برای تجسمی کردن مفهوم دل براساس دیدگاه و بینش قرآنی و مذهبی وی است. عرفان شهودی و تصوف خاص وی؛ یعنی جمع بین عشق و عبادت نیز در استعاره سازی های او اثرگذار بوده است.

Cognitive Assessment of Heart’s Metaphors in Mersad-ol-Ebad (The Path of God’s Bondsman)

In this paper the conceptual metaphors with the core of Heart in MersadolEbad are explored, in order to clarify the way Najm alDin Razi as the author of one of the Persian proses work in the history of mystical prose in terms of the key concept. For this purpose, after the extraction of linguistic metaphors, a report is presented about the metaphors of the heart, then the discovery of conceptual metaphors is carried out, and after processing and analyzing them, it is finally concluded that the mysterious metaphors come from three main metaphors: &heart as substance&, &heart as place& and &heart as human&. Cognition levels and understanding of Sheikh’s thought is based on conceptualizing &heart as place&. The abundance of the territory of the origin of the place is due to the fact that all the people enter the heart of the seeker. The greater choice of territories that somehow interact with the court and the king expresses the court’s perspective and his dependence on the courts. Also, selecting of more metaphors for visualizing of &heart& is based on his Quranic and religious insight. His intuitive Mysticism and special Sufism, meaning the combination of love and worship, has been influential in his metaphors.